Satın Alma, Kayseri Talas Mevlana Mahallesi Meydanı Ulusal Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

MEVLANA MAHALLESİ MEYDANI

Hayatın ve yaşam şekillerinin değişimi her konuda olduğu gibi mekanın değişimini de beraberinde getirmektedir. Bireylerin mekan ile kurdukları bağ ve ilişki de buna bağlı olarak her geçen gün farklılaşmaktadır. Proje alanı semt ölçeğinde yapılacak değişiklikleri kapsamakla beraber bölgenin tarihi ve kültürel yapısı,konumu,değişen ve dönüşen yapısı göz önünde bulundurulduğunda yapılacak her dokunuşun makro ölçekte etkisinin olacağının farkındayız. Önerilen proje, alanın öncelikle mahalle ölçeğinde daha sonra ilçe ölçeğinde farkedilmesi, günlük hayatın içerisinde farkındalık kazanması ve yeni sosyo-kültürel ortamlara öncü olması fikriyle şekillenmektedir. Yoğun konut dokusu içerisinde günlük hayat ritüellerine devam eden insanların doğaya, nefes almaya kendisine ve etrafına karşı farkında olmaya ihtiyaçları vardır. Bu bağlamda yola çıkılan tasarım anlayışıyla, ‘’meydan’’ kavramı yeniden ele alınmıştır. Amacımız zeminde varolmayı hedefleyen, zeminle ilişki kuran, bir yandan toplanma ve birleşmeyi sağlayan diğer yandan günlük hayatın akışına dair başlangıç noktası olan bu mekansal düğüm noktasını çözmek oldu.

KENT ÖLÇEĞİNDEN BAKIŞ

Kent ölçeğinden bölgenin algılanabilirliğine baktığımızda Talas ilçesi kültürel kent belleğiyle, barındırdığı üniversite ve sosyal yaşamla kent merkezinden ayrılmaktadır. Kent yaşamında bölgenin özümsenen ayrı bir sosyo-kültürel altyapısı vardır. Tarihi mekânların yoğunluğu ve bu mekânların kısmen korunmuş olması, kültürel miras değerleri ve bölgedeki yaşanmışlık hissi bölgenin kentsel varoluşunu canlı tutmaktadır. Bölgede alacağımız kararların da kent kimliğine ve sosyo-kültürel yaşantıya destek veren öncü bir adım olması amaçlanmıştır. Kent üzerinde günlük hayatın bir yandan akıp giderken oluşturulan ‘’ara mekânlar’’ insanlar üzerinde farkındalık yaratma, mekânı deneyimleme, nitelikli dinlenme alanları oluşturma imkânı sağlarken aynı zamanda da sosyal ve kültürel açıdan kente değer katması amaçlanmıştır.

MİKRO ÖLÇEK

Yarışma alanına semt ölçeğinden baktığımızda makro ölçekteki ilçe durumuyla çelişen bir yapısı vardır. İlçe genelindeki tarihi ve kültürel miras değerleri bölgede yerini yüksek katlı yoğun konut dokusuna bırakmıştır. Bölge etrafını çevreleyen konut dokusunun doğal olarak rekreasyon ve dinlenme alanları gibi çeşitli ihtiyaçları vardır. Bölge etrafında meydanlaşan yarışma alanı mevcut yeşil alanlarıyla tam bir nefes alma, dağılma ve toplanma mekanı olarak değerlendirilebilir. Günlük yaşam bir yandan devam ederken gereken ihtiyaçları karşılayan aynı zamanda da nefes almaya ve günlük hayata bir es vermek isteyen kullanıcılara gereken mekanlar oluşturma hedeflenmiştir.

Mevcut durumuyla meydan vakit geçirilen bir alandan ziyade gelip geçilen bir alan durumundadır. Alt kot ve üst kot arasındaki yaya bağlantısının yetersiz olması alanı tarifleyici mekanların olmaması ve dinlenme ve vakit geçirme alanlarının az ve tek yönlü kullanımlarının olması bu sonucu doğurmuştur.

Alt kot ve üst kot arasındaki yaya akslarını güçlendirerek, alanı tarifleyici üç boyutlu strüktürel elemanlarla ve kullanıcı ihtiyaçlarını gerekli akslar üzerinde düzenleyerek mekanı tanımlı hale gelmesi hedeflenmiştir. Aynı zamanda tüm bu kurgunun içerisinde gerekli düşünülen yerlere kamusal donatılar ve kent mobilyaları yerleştirilerek alanda vakit geçirmek için gerekli zemin hazırlanmıştır.

İMAR PLANI KARARLARI

Mevcut imar planı üzerinde yapılan calışma doğrultusunda alanı ikiye bölen 7 mlik yol mevcutta olduğu gibi yayalaştırılmıştır. Yapılaşma ve yapı yaklaşma sınırları ile ilgili bir değişiklik gerekli bulunmamıştır. Değişimin yayalaştırma,bisiklet yolları kullanımı gibi basit ama kent kimliğini değiştirici olması amaçlanmıştır.

ULAŞIM ALTYAPISI

OTOBÜS
Mevcut haliyle alan otobüs hattının başlangıç noktası gibi şekillenmiştir. Meydanlaşan alanda otobüs hattı üzerinde en çok kullanılan duraklardan birisidir. Bu sebeple alt kotta yoğun olarak kullanılan duraklar kent saçağına eklemlenmiş,otobüslerin duruş noktaları ve bekleme alanları düzenlenmiştir. Yoğun otobüs kullanımı için otomatik bilet noktaları eklenmiştir.

BİSİKLET
Mevcut haliyle kent genelinde kullanılan kent bisikletler kullanıcılar tarafınadan büyük ilgi görmektedir. Bölgede de yoğun kullanılan bisikletler için durak ve bilet noktaları önerilmiştir.Bisiklet kullanımını kısıtlamamak için alt ve üst kot arasına rampa bağlantıları eklenmiştir. Bisiklet kullanımını daha yaygın hale getirmek için bölge genelinde bisiklet yollarının kullanımını arttırılması tavsiye edilmektedir.

YAYA YOLLARI
Alt ve üst kot arasında yoğun kullanılan yaya yolları yeterli ve sürekli olmadığı görülmüştür. Gerekli yaya yolları sürekliliği sağlanarak,engelli ve bisiklet kullanımları da göz önünde bulundurularak gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca kent saçağının konumu yaya yoğunluğuna göre lineer bir şekilde biçimlendirilmiştir.

YAPI KULLANIM KARARLARI

Kültür Evi – Alanda mevcut haliyle kullanılan kültür evinin çağın gereksinimlerini karşılamadığı, taklit bir yapı olduğu ve mekanı bütünsel ele almayı engellediği düşünülmektedir. Kapalı alanın işlev açısından yeterli olmadığı, kullanıcılar tarafından sadece bir kafeterya olarak algılandığından yarışma alanından kaldırılmıştır. Kültür evi kavramının mekansal birlikteliği bilgi eviyle beraber birleştirilip yeniden tasarlanmıştır.
Cami – Bölgede cami kullanımına ihtiyaç duyulduğundan yapı korunmuş ve kullanım açısından mekansal desteklemeler yapılmıştır. Giriş kısmındaki alan meydanlaştırılarak kullanım amacına uygun gerekli rekreatif ve sosyalleşme alanları oluşturulmuştur.
Hizmet Birimleri – Alan üzerinde herhangi bir aks ve konumu tariflemediği, mekansal açıdan nitelikli olmadığı ve işlev açısından yeterli bulunmadığı düşünüldüğünden kaldırılmıştır. İşlev olarak mevcut bilgi evi düzenlenerek bu yapıya taşınmıştır Böylece zabıta ve muhtarlık gibi birimlere meydan aksından ulaşılırken, abdesthane ve tuvaletler cami kullanımıyla bütünleştirilip girişleri kuzey cami meydanından sağlanmıştır.
Bilgi Evi- Mevcut yapının işlev olarak alan içerisinde ki en önemli misyonlardan birisine sahip olduğu düşünülmektedir. Bölgenin sosyal ve kültürel açıdan gerekli altyapısına katkı sunmaktadır. Kültür evi işlevini de mekansal olarak barındıracağından daha nitelikli mekanda faaliyet göstermesi amaçlanmıştır. Bu sebeple işlev olarak taşınan yapı düzenlenerek hizmet birimlerine ayrılmasına karar verilmiştir.

ODAK ALANLARI

Mevcut durumda kültür evi ve etrafı yarışma alanında odak alan durumundayken yeni tasarlanan alanda meydan, ana odak noktası; cami ve çınar meydanlarıda ikincil odak noktaları olarak ele alınmıştır. Sosyal çevrenin ve kültürel etkinliklerin bu alanlarda ki yoğunluğundan dolayı mekansal odak olarak düşünülmektedir.Bu alanların birbiri içerisindeki ve ana akslara yaya sirkülasyonları nitelikli hale getirilmiş, Sosyal ve kültürel etkinlikler için gerekli altyapılar hazırlanmıştır. Bu sayede kentsel boşlukların nitelikli kamusal alanlara dönüştürülmesi hedeflenmektedir.

PEYZAJ TASARIM KARARLARI

1-Erişilebilirlik ve Sürdürülebilirlik

Alan içerisindeki bütün mekânların kullanımında erişilebilir olma hedeflenmektedir. Alanın yaya öncelikli kılınması için kotlar arasındaki ulaşım büyük oranda rampalarla sağlanmaktadır. Rampa tasarımında eğimler %8 i geçmeyecek şekilde bütün kullanıcıların istediği her noktaya ulaşması sağlanmaktadır. Uygulanan sert zeminlerde görme engelli yayalar için bütün yüzeyler hemzemin düşünülmüş gerekli bölgelerde uyarıcı yüzeylere yer verilebilir olması amaçlanmıştır.

2-Yapısal peyzaj

Kamusal alanlarda verilen kararlar mikro ölçekte olsa da etkisi zamanla yayılmaktadır. Bu bağlamda alanın potansiyellerinin farkına varılması ve düzgün kullanılması ilerleyen süreçlerde kent kimliğindeki etkisini de güçlendirecektir. Proje alanını tanımlayan potansiyellerden birisini de kentsel peyzaj öğeleriyle beraber yer alan kullanımlar oluşturmaktadır. Mimari öğelerle beraber tasarlanan peyzaj unsurları boşluğu tanımlı bir kamusal mekâna dönüştürmektedir. Mekân ile görsel bağ kuran peyzaj elemanlarının doku, renk, bütünlük gibi kavramlarla beraber uyum yakalaması amaçlanmıştır. Sert zemin ve yeşil alan ilişkisinin optimum dengede kalması hedeflenmiştir.

2-1 Malzeme kullanımı

Tasarımın sürdürülebilir olması, bütünle uyuşması ve güzel eskimesi için peyzaj elemanlarında doğal malzeme kullanılmıştır. Ayrıca tasarımda aykırı renklere kaçılmadan doğaya uygun renk tonlarıyla birliktelik sağlamak amaçlanmıştır. Kullanılan malzemenin çevre dostu olması yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı açısından önemsenmektedir.

2-2 Kent mobilyaları

Tasarımın bütünü olan kent mobilyalarının sosyal ve kültürel açıdan kullanıcıya katkı sunması amaçlanmıştır. Farklı sosyal ortamlara imkân sağlaması, gereken konforu sağlaması ve çevreye duyarlı olması hedeflenmektedir.

3-Bitkisel peyzaj

Proje alanında gelişmiş mevcut ağaçların hepsi korunmuştur. Peyzaj öğesi olarak kullanılan süs ağaçlarının yeni tasarlanan alanlara taşınması öngörülmüştür. Böylece geçmişten gelen peyzajın geleceğe aktarılması da desteklenmektedir. Bunun dışında otoparkları ve araç yollarını yeşillendirme, yaya akslarını tasvir etme amaçlı yeni ağaçların eklenmesi amaçlanmıştır. Bitkisel peyzajı iki ana karar etrafında oluşturma hedeflenmiştir; -İlk olarak üst kottan başlayıp meydan kotuna kadar gelen yoğun ağaç dokusu altında kalan alanın fazla bakım gerektirmeyen çim ve yer örtücü bitkilerle daha doğal bırakılmasına karar verilmiştir. Bu sayede ağaç köklerine zarar vermeden kullanıcıların gölge alanlarda rahat zaman geçirebilmeleri sağlanmış, spor, yürüyüş ve dinlenme gibi aktivitelerine mekân ayrılmıştır. -İkinci olarak meydan kotunda bulunan yeşil alanların iklim ve hava koşulları gözetilerek endemik ve içanadolu iklimine uygun bitkilerle bölgenin peyzaj dokusunun güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu alanda kent geneline hâkim gridal örüntü referans alınmıştır. Meydan kotundaki gridal peyzaj alanında kent gelişimi gibi belirli-belirsiz bir düzen dahilinde endemik ve aromatik kır bitkilerine, yer örtücü bitkilere, çalı türlerine ve farklı dokulardaki çim yüzeylere yer verilmiştir.

YAPI VE ALAN KULLANIM KARARLARI

1-Kent Saçağı

Kent saçağı, bölgenin günlük hayattaki ihtiyaçlarına cevap veren kullanımları tek bir çatı altında toplamanın dışında; meydan portalı, meydanı sınırlayıp tanımlı hale getirilmesine yardımcı olan ve dinamikleştiren lineer bir hattır. Yüksek katlı yoğun konut dokusunu insan ölçeğine indiren bir giriş kapısı görevini üstlenmektedir. Yaya hattı üzerinde lineer ilerleyen göz saçak altındaki doluluk boşluklardan kendine mekânı algılayacak bir çerçeve yaratacaktır. Saçağa dik kesişen alan içerisindeki yaya yolları mekânı deneyimlemeye başlangıç hissini uyandırması amaçlanmıştır. Kent saçağının barındırdığı fiziksel işlevler; Otobüs durağı, bilet otomatı, büfe ve kiosklar, atm noktaları, kent bisiklet, ilan ve bilgilendirme panoları, taksi durağıdır.

2-Ana Meydan

Meydan oluşum senaryosu; Çevredeki yüzeyler, yapılar, eklentiler meydan üzerinde bir strüktürel sistem veya kontur oluşturmadığı sürece boşluk etkisi oluşacağından ana meydanın etrafındaki yapılarla beraber anlam kazanması amaçlanmıştır. Meydan boşluğundaki boyutsal algıyı arttırmak etrafındaki yapılarla arasındaki boşluğu anlamlı hale getirmekle oluşacaktır. Bu sebeple ana meydan etrafındaki yapılar işlevlendirilmiş, mekânsal algılarının arttırılması amaçlanmıştır. Ana yaklaşım alanlarına mekânı tarifleyici yapılar eklemlenmiştir. Bütün bu işlevlerle ilişki kuran deneyimleyici veya kullanıcının bir yandan da meydana bağlı kalması, ilişki kurması amaçlanmıştır. Ana meydan kent sakinlerinin farklı kullanım senaryolarına olanak sağlamaktadır. Etrafıyla bütünleşerek büyük ölçekli etkinliklerden günlük aktivitelerin yapılmasına kadar olanak sağlamaktadır. Farklı kotlardaki ve mekânlardaki deneyimleyicilerin meydanı ana odak noktası olarak algılayabilmesi amaçlanmıştır.

3-Etkinlik Amfisi

Meydanın bir diğer uzantısı konumundaki etkinlik amfisi farklı açık hava etkinlikleri için tasarlanmıştır. Yazlık sinema, konser, gösteri, toplantı gibi kent sakinlerinin açık mekân kullanımını büyük ölçüde karşılaması hedeflenmektedir. Sadece bir etkinlik mekânı olarak değil meydan ve peyzajla bütünleşik yapısıyla dinlenme ve sosyalleşme alanı olarak da kullanılabilmektedir. Alt kot ve üst kot arasındaki iki ana yaya aksı üzerinde oluşturulan mekân etkinlik anlarında kolay ulaşımı, yaya sirkülâsyonunda ise farklı mekân deneyimini sağlamaktadır.

4-Kafeterya

Alanda en fazla gereksinimlerinden birinin olduğu kafeterya yapısı meydanla ilişkilendirilerek ulaşılabilirliğinin kolay olması amaçlanmıştır.

5-Çınar Meydanı

Çınar meydanı ismini mevcuttaki çınar ağaçlarının varlığından ve bilgi ile çınar ağacı arasındaki metafordan almıştır. Meydanı oluşturmakta amaç ana meydanı destekleyici ikincil odak noktaları oluşturmak, işlevsel açıdan farklı birimlere farklı açık mekân kullanımları sunmaktır. Bilgi evinin meydan kullanımıyla beraber bütünleşerek işlevsel açıdan zenginlik kazanması amaçlanmıştır. Meydan sosyalleşmeye kültürel birlikteliğe, tartışarak öğrenmeye ve çeşitli etkinliklere olanak sunmaktadır.

6- Bilgi Evi

Bilgi evi yarışma alanı içersisinde kültürel bağlamda katkı sunacak en önemli işlevlerden biridir. Yarışma alanındaki mevcut yapıda işlev olarak çok başarılı bir kullanım senaryosuna sahipken mekânsal açıdan işlevini destekleyici yeterlilikte bulunmamıştır. Bu sebeple diğer birimlerle ilişki kuracak, kullanımı teşvik edip kolaylaştırıcı araziyle bütünleşen bir mekânla birlikte işlev kazanması amaçlanmıştır. Kullanıcıların ders çalışmasına, kitap okumasına, araştırma yapmasına olanak verecek çeşitli kültürel imkânlar sunacaktır. Semt genelinde öğrenci yoğunluğunun çokluğu mekânın kullanımını arttıracaktır. Yapı önündeki meydanla beraber bütünleştirilerek iç-dış mekân algısı arttırılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda diğer açık alanların kullanımını destekleyici birim, atölye, sınıf, toplanma alanı gibi çeşitli işlevler de kazandırılabilir olması amaçlanmıştır.

7-Cami ve Cami Meydanı

Mevcut kullanımına devam eden caminin kendine özgü bir meydanla bütünleştirilmesi amaçlanmıştır. İbadetin tevazu ve sadelik kavramlarıyla özdeşleşmiş olduğundan bu kavramların tasarıma da aktarılması amaçlanmıştır. Aşırıya kaçmayan doğal malzeme kullanılmış, sadelik ve huzur veren mekânlar amaçlanmıştır. Mekânsal olarak meydanı ayıran ve tanımlayan bitkilendirilmiş duvar aynı zamanda çeşitli oturma, dinlenme alanlarına ve sosyalleşecek alanlara olanak sağlamıştır. Mekânın belirli belirsiz orada varolmak yerine günlük ve sosyal hayata katılan bir odak noktası olması amaçlanmıştır.

8-Ticaret Alanları Cephe Düzenlemesi

Yarışma alanı bölgenin merkezi konumunda olduğundan etrafı ticari yoğunluğu barındırmaktadır. Zemin kullanımında çeşitli ölçekli market, kafeterya, yeme- içme mekânları, günlük ihtiyacı karşılayan ticaret alanlarıyla çevrilidir. Yoğun kullanımı olan bu bölgedeki ticari alanların tabela kirliliği, gölgelenme alanlarının azlığı, düzensiz vitrinler ve kent mobilyalarının yetersizliği göze çarpmaktadır. Kent saçağı ile düzenlenen fonksiyonlara ek ticari alanların cephe ve yarı açık mekânlarının da düzenlenmesi bütüncül tasarım anlayışı açısından önemsenmektedir. Öncelikle yarışma alanından başlayan düzenlemenin daha sonra yakın çevresi ve ilçe genelinde dağılarak ilerlemesi hedeflenmiştir. Ticari alanlarda haksız bir emsal artışına yol açmamak adına gerçekleştirilen tasarımlarda kapalı alandan ziyade üst örtü, gölgelik alanlar tercih edilmiştir. Böylece dış mekân yaşantısı, sosyal alan oluşturma, çevreyle ilişki kurma gibi kazanımlar da elde edilmiştir. Ticari alanlarda ikinci bir katmanla kapatılması gereken yerler betopan levhalarla kapatılmıştır. Renk paleti gri tonlarda tutulup doğal malzeme renkleriyle uyum yakalaması amaçlanmıştır. Tabelalarda renk, ışık, ebat kullanımı ancak bilinçli bir kullanımla kent kimliğine katkısı olacağı düşünülmektedir. Bu sebeple tabelalarda çeşitli kısıtlamalara gidilmiştir. Renk skalasının belirli tonlarda tutulması, kullanılan ışığın insan gözünü rahatsız etmemek için dolaylı aydınlatılması ve karmaşayı engelleme adına belirli ebatlarda olması amaçlanmıştır.

9-Spor Alanları

Alanın güney yönündeki bloklar arasında kalan bölge spor alanları olarak değerlendirilmiştir. Bölgenin geri kalanından kısmen ayrılmış olması ve kot farkının az olduğundan dolayı düz zemin gerektiren spor sahaları bu alanda tasarlanmıştır. Spor sahaları içerisinde; mini futbol sahası, basketbol sahası, kaykay parkuru tasarlanmıştır. Her iki yönde izleyiciler için ve sahaları mekânsal açıdan birbirinden ayırmak için oturma birimleri eklenmiştir.

10-Hizmet Birimleri

Eski işlevi bilgi evi olan yapı düzenlenerek hizmet birimi halini almıştır. Yapının batı cephesi doğrudan cami meydanıyla ilişkili olduğundan bu kısmı cami ve genel kullanıcılar için kadın, erkek ve engelli tuvaletlerine dönüştürülmüştür. Giriş bölümlerinin kısmen gizlenmesi açısından cami meydanındaki bitki duvarıyla ilişkilendirilmiştir. Kütlenin batı cephesi de meydan ve yaya aksıyla ilişkili olduğundan bu cephesine zabıta ve muhtarlık birimleri eklenmiştir.

11-Otopark

Alan içerisindeki mevcut otoparkların yeri kısmen korunmuş olmakla birlikte optimum alan kullanımı için yeniden düzenlenmiştir. Yarışma alanının kuzey yönündeki yüksek katlı blokların ihtiyacından dolayı otopark yoğunluğu bu bölgeye kaydırılmıştır. Toplam 96 araçlık otopark düzenlenmiştir.