İş Alanlarıyla Mahalle Kavramı

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü öğrencileri tarafından, CP401 Kentsel Tasarım Stüdyosu kapsamında hazırlanan yüksek yoğunluklu Merkezi İş Mahallesi (MİM) mahallesidir.

Kentsel Tasarım Stüdyo kurgusu, öğrenci gruplarına verilen kavram üzerinden yeni bir mahalle tasarlanması istenmiştir. Öğrencilere incelenecek 1 örnek mahalle, bu örnek doğrultusunda bir kavram ve hipotetik bir alan verilmiştir. Hipotetik alanın çalışılan il üzerinde herhangi bir alana kavramsal olarak yerleştirilmesi ve sadece yol uzantıları ile çevreye bağlantısının kurulması istenmiş, seçilen alana ilişkin diğer veriler yok sayılmıştır.

İlk olarak incelenen örnek mahalle Bayraklı ilçesinin güney sınırını oluşturan ve nüfusu 26414, hane halkı 3 ve brüt yoğunluğu ise 188 kişi/hektar olan Mansuroğlu mahallesidir. Çevresinde merkezi iş alanları yer alan bu mahallede tespit edilen en önemli problemler ise ulaşılabilirlik, gündüz-gece nüfus yoğunluğu farkı, aktif açık alan eksikliği ve caddelerin kişisel araç dışı kullanıma uygun olmayışıdır. Bu sorunlara göz önünde bulundurarak oluşturulan yaşanabilir ve entegre mahalle konsepti; aktif, 7/24 canlı, kapsayıcı ve sosyal entegrasyon kavramları üzerine kurgulanmıştır.

Konum

Tasarlanan yeni mahallenin konumunu Menemen olarak seçilmesinin temel sebepleri; İzmir’de bulunan Merkezi İş Alanları (MİA) ile İZBAN ve yol uzantıları sayesinde direkt bağlantısının olması, Bakırçay üniversitenin bir fakültesi Menemen’e taşınmış ve zamanla İnovasyon ve Arge çalışmalarının bu alan ile entegre bir şekilde çalışacağı düşünülmesi ve hızla göç alan Menemen ilçesinin yeni alt merkez haline geleceğinin düşünülmesidir.

Tasarlanan bu yeni mahallenin tamamı 57 hektarlık bir alana konumlanmıştır. Eğim analizi doğrultusunda alanın yaklaşık %80 inin, yerleşilebilir olduğunu varsayıldı. Hâkim rüzgâr yönü ise kuzey ve kuzeydoğu olduğu belirlendi. Son olarak alanda 2 ayrı koldan gelen ve alanın kuzey doğusunda birleşen akarsu izi de tasarıma dahil edilmiştir.

Etaplama

Yeni MİA mahallesi 10’ar yıllık periyotlarda 3 etapta oluşacaktır. İlk etapta üniversitenin de gelmesiyle, ekonomik gelişmeye ve büyümeye yönelik; araştırma ve geliştirme çalışmaları için Ar-Ge ve inovasyon merkezleri ve yatırımcıların ilgisine çekecek cazip ofis alanları oluşturulacaktır. Bu doğrultuda planda bulunan 2.derece yollar İzmir merkeze giden e87 ve 030 karayoluna, 3.derece yollar ise ilçe içerisindeki diğer mahallelere ve gelişeceği planlanan alanlarla bağlanacağı varsayılmıştır. İkinci etapta oluşan ekonomik fonksiyonların çevresinde konutlar, hizmet binaları ve ticari mekânalar gelişecektir. Bu doğrultuda gündüz nüfusu yoğun olan alanda, yerleşik nüfus da artış gösterecektir. Son etapta ise senaryo doğrultusunda 7/24 canlılığı sağlayacak kültür ve eğlence merkezlerinin, günübirlik ziyaretçileri çekebilecek ticari fonksiyonların oluşacağı düşünülmüştür.

Mansurpaşa mahallesinde nüfusu 10550 kişiden oluşan, bürüt yoğunluğu 225 kişi/hektar olan, hane halkı ise 2.8 olan bir mahalle kurgulanmıştır.

Yaşayan Omurga

Tasarım alanının kuzey güney aksı boyunca devam eden tamamıyla yayalaştırılmış sokak, plan kurgusunun omurgasını oluşturmaktadır. Motorlu taşıtlardan arındırılmış omurga boyunca yaya sirkülasyonu kesintisiz bir şekilde devam eder. Omurgaya takılı açık ve kapalı sosyal mekanlar, yeşil kentsel boşluklar ve kant meydanı kullanıcılara bir iş merkezi mahallesinde keyifli vakit geçirmeyi sunar. Omurganın merkezinde yer alan meydan yüksek katlı yapılar arasında kullanıcılara nefes alabilecek bir alan olarak hizmet etmekte, aynı zamanda farklı aktivitelerin yer aldığı dönüştürülebilen bir meydan kurgusuna sahiptir. Yaya yoğunluğunun araziye homojen olarak dağıtılması adına kamusal mekanlar (ilkokul, lise, kültür merkezi, spor salonu vb.) omurga boyunca konumlandırılmıştır.

Konut Entegresi

Bir iş alanı mahallesinin sadece iş saatleri içerisinde canlı ve yoğun olmaması için mahallenin çeperlerine yerleştirilen altı ticari, üstü konut birimleri mahallede sürekli yaşamı sağlamaktadır. Zemin kotta yer alan avlular ile kamusal kullanımlar sürerken, bu ticari bazaların üstü konut kullanıcılarına sunulmuştur.

Karşılaşma Mekanları

Zemin kotlarda yer alan kamusal alanlar üst kotlarda da kurgulanarak kullanıcıların karşılaşmalarına ve etkileşimlerine olanak sağlanmıştır. İş alanı yüksek katlı yapılar arasında iç avlularda başlayan kamusal alanlar, yapı blokları içerisinde açılan kamusal boşluklarla ve yapılar arasındaki geçitlerle zenginleştirilmiştir. Kamusal boşluklar, insan etkileşimini artıran mekanlar ile (kafe, yemek alanı, oyun alanı gibi) donatılmıştır. Podyum bahçeleri ile yeşil alanlar baza üstlerine ve üst katlardaki kamusal boşluklara taşınmıştır.

Tasarım Ekibi: Aleyna Yorulmaz, Anıl Bora, Beyza Gökkaya, Deniz Kurudere, Ekrem Öztürk, Gizem Arda Ödül, Gizem Çelikbaş, Hamit Uzun, Mevlüde Demir
Danışman: Doç. Dr. Koray VELİBEYOĞLU, Prof. Dr. Şeniz ÇIKIŞ ve Öğr. Gör. Dr. Mustafa Ömür Saygın