Parametrik Tasarım ve Dijital Fabrikasyon Atölyesi Deneyimleri

14 Şubat 2024-16 Şubat 2024 tarihleri arasında Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Mersin Üniversitesi Genç Girişimci Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin organizasyonu ile düzenlenen “Parametrik Tasarım ve Dijital Fabrikasyon Atölyesi” Çukurova Mimarlık Fakültesi’nin dayanışması ile Girişim Limanı'nda mimarlık ve iç mimarlık öğrencilerine açık olarak tamamlandı.

Herhangi bir yazılım bilgisi olmadığı kabul edilen öğrenciler ile üç gün boyunca, Rhinoceros yazılımı üzerinden 2 boyutlu ve 3 boyutlu modelleme yöntemleri anlatılmış, Nurbs, Mesh, ve Subdivision modelleri arasındaki farklar aktarıldıktan sonra, Grasshopper üzerinden sistemsel tasarım ve prosedürel modelleme yöntemleri deneyimletilmiştir. Bu süreçte ilk günden son güne bütün egzersizleri birbiri ile ilişkilendiren ve dizileştiren bir yaklaşım uygulanmıştır. Topoloji kavramı yalnızca modelleme ve fabrikasyon aşamalarında değil, fakat aynı zamanda mekânsal kurgular arasında hacimsel örüntüler yaratmasıyla modern tasarım yaklaşımları ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır.

Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve özellikle dekanlık görevini çağın dinamik yapısını kavrayan vizyonerlikle üstlenen Prof. Dr. Nida Naycı katılımcılara teknolojik donanımlara sahip bir çalışma iklimi sunması ile girişimciliği destekleyen bir vizyon ortaya koymuştur. Atölyenin içeriğinin oluşmasında ve üretimin gerçekleşmesi sürecinde Mersin Üniversitesi Genç Girişimci Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin mekansal ve araçsal desteği önemli bir rol oynamıştır. Öğrenciler Girişimcilik merkezi içerisinde bulunan MakerLab bünyesindeki 3b yazıcılar ve lazer kesiciler ile son tasarımlarını nesnel fiziki model ürünlerine dönüştürmüşlerdir.

Atölye Akışı:

Birinci Gün:

Atölyenin ilk günü katılımcılara Rhinoceros programının arayüzü temel yapısı ile tanıtılmıştır. NURBS geometrileri hakkında kısa teorik bilgiler verilmiş ardından dijital ortamda oluşturulan eğri ve yüzeylerin arkasındaki matematiksel fonksiyonların çalışma mekanizması aktarılmaya çalışılmıştır. Bu bilgilendirme süreci dijital fabrikasyon aşamasına geçildiğinde, tasarımların uygulanabilirliğinin ön koşulu sayılmalıdır.

Temel yüzey oluşturma komutları doğrultusunda katılımcılar, 900x900x900 varsayımsal bir hacim içerisinde, ortogonal 3 düzlemde yerleştirdikleri “yapısal” elemanlarla mekansal algının anlamlı bir bütün oluşturacağı bir tasarım egzersizi yapmışlardır. Bu noktada mekanların hacimsel nitelikleri tartışılırken, sirkülasyon izleri, süreklilik, sınırlar, eşikler, boşluklar ve mekanlar arası görsel ilişkiler düşünülerek tasarlanmıştır. Kompozisyonların genelinde verilen sınırların dışına taşırılan boşluklar ve boşlukların kesişimleri mekansal farklılaşmalarda önemli bir tasarım öğesi olarak göz önünde tutulmuştur.

Ölçek Kavramı Ve Topolojik Uzamsallık Denemesi; Egzersizin deneysel aşamasında oluşturulan kompozisyonlarda düzlemlerin mimari işlevlerinde perspektif ve ölçeğin değişmesi ile mekan içerisinde “uzamsal süperpozisyon” denemeleri yapılmıştır. Farklı ölçeklerde insan figürleri ile soyut kompozisyonlar fiziksel sınırlamaların dışarısına çıkıp, farklı kurguları aynı model üzerinden eş zamanlı algılanması çalışılmıştır. Örneğin 1/20 ölçeğinde bir insan, kompozisyonda “Z” doğrultusunda düşey bir duvarın yanında yürürken, 1/100 ölçeğinde başka bir insan aynı duvarı yatay bir yürüyüş platformu olarak eş zamanlı deneyimleyebilmektedir.

“Eğrisel” Yüzeyin Mekansal Örüntüde Kendi İçerisinde Farklılaşması; Katılımcılar birinci günün son aşamasında, kurgulanan kartezyen yapıdaki mekansal örtülerinde var olabilecek, eğrisel bir yüzey tasarımı yapmışlardır. Bu yüzey eğrisel yapısı gereğince ortaya çıkardığı farklı mekansal nitelikleri, kartezyen kurgu ile eşleştirilmesi denenmiştir. Bu deneme esnasında ölçeğe dair “uzamsal süperpozisyon”da cevap vermesi hedeflenmiştir.

İkinci Gün:

Atölyenin ikinci günüde algoritmik süreçlere dayalı olan eğrisel yüzey egzersizinin geliştirilmesinin yanı sıra görsel kodlamaya ve prosedürel tasarım yöntemlerine grasshopper eklentisi üzerinden geçilmiştir. Eğrisel yüzeylerin oranlandırılması, panellendirmeler, düzlemler ve transformasyonlar, attraktör mekanizmaları ve basit data ağaçları kurgulamanın mantığı aktarılmıştır. İlk gün ele alınan soyut kartezyen kurgularda tartışılan topolojik örüntü algısı; bu aşamada parametrelendirilen eğrisel yüzeylerde somut panellendirmeler ve panellerin gruplaşmaları için kullanılmıştır. Bu durumdaki somut ve soyut topoloji algısı iki yönlü bir bakış açısı sunarak tasarım yöntemlerinde yenilikçi bir yaklaşım sunmayı hedeflemiştir. Katılımcılar 2. günün bir kısmında fiziksel maketlerin üretimi esnasında gerekli olan farklı ölçeklerde insan figürlerinin 3b yazıcı kullanarak imalatlarını yapmışlardır.

Üçüncü Gün:

Atölyenin son gününde, grasshopper üzerinden elde edilen paneller, lazer kesim için gerekli olan fabrikasyon dokümanlarına çevrilmiştir. Panel gruplarının tek yönlü eğriselliklerin düzlemler üzerine serilebilir olmasının fabrikasyon açısından önemi, katılımcılar ile paylaşılmıştır. Aynı zamanda mimari tektoniğe uyumu açısından tasarlanan yüzeylerin yatay ve düşey elemanlara montaj stratejileri kurgulanmıştır. Bu kurgular ya “döşeme ve kolonlara” paralel bağlantılar olarak yada bu yüzeylere dik kesiştiği izlerde “nişler” oluşturularak sağlanmıştır.

Son aşamada katılımcılar lazer kesici ve 3b yazıcı kullanarak ürettikleri tasarımlarını grup halinde prototiplendirmeleri ile sonlandırılmıştır.

Sonuç Ürünler, Sergi ve Kazanımlar:

Üç gün gibi kısa bir sürede ortaya çıkarılan ürünler Mimarlar Odası Mersin Şubesi’nin de yer aldığı misafirlere sergilenmiştir. Bu atölye sergi ve kokteyl ile sonlandırılırmıştır. 14 Şubat 2024-16 Şubat 2024 tarihleri arasında Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Mersin Üniversitesi Genç Girişimci Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin organizasyonu ve Çukurova Mimarlık Fakültesi’nin dayanışması ile mimarlık ve İç mimarlık öğrencilerine açık olarak düzenlenen “Parametrik Tasarım ve Dijital Fabrikasyon Atölyesi”’nin kazanımlarını özetlemek gerekirse;

– Üç gün gibi kısa bir süre içerisinde öncesinde herhangi bir yazılım bilgisi olmadığı kabul edilen katılımcılar Rhinoceros yazılımı üzerinden 2 boyutlu ve 3 boyutlu modelleme yöntemleri ile tanışmışlardır

– Nurbs, Mesh, ve Subdivision modelleri arasındaki farkları kavramışlardır.

– Grasshopper üzerinden sistemsel tasarım ve prosedürel modelleme yöntemleri deneyimlemişlerdir

– Katılımcılar, mekan kurgusunu yaparken yeni bir tasarım metodolojisi ile tanışmışlardır. Mekansal kurgu; sirkülasyon izleri, süreklilik, sınırlar, eşikler, boşluklar ve hacimler arası görsel ilişkileri ölçek ve topolojik uzamsallık denemeleri eşliğinde gerçekleşmiştir.

– Algoritmik süreçlere dayalı olan eğrisel yüzey egzersizinin geliştirilmesinin yanı sıra görsel kodlama ve prosedürel tasarım yöntemleri grasshopper eklentisi üzerinden aktarılmıştır.

– Katılımcılar lazer kesici ve 3b baskı teknolojileri ile tanışarak prototiplendime denemeleri yapmışlardır.

– Fabrikasyon üretimi hakkında farkındalık kazanmışlardır.

– Sistemsel düşünce ile tasarım yapma deneyimlenmiştir.

– Mimari de topoloji kavramı sorgulanmıştır.

– Mekan algısının ölçek ve perspektif açısından kurgulanmasının süperpozisyonu gibi yeni deneysel açılımlar denenmiştir.

– Grup dinamikleri iletişim ve karşılıklı diyalog katılımcılar arasında pekiştirilmiştir.

– Mesleki profesyonel tanışıklıklar sağlanmıştır.

Atölyenin Beklenmeyen Kazanımları:

– Katılımcı genç bireyler Mersin Üniversitesi Genç Girişimci Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde geçirdikleri atölye sürecinde parametrik tasarım deneyimin yanı sıra girişimcilik kültürünün ürünleri, süreçleri ve projeleri ile de karşılaşmışlardır. Katılımcı öğrenciler ve eğitmenler için mekansal niteliği ile konfor sağlayan Mersin Üniversitesi Girişim Limanı önemli bir aktör olmuştur. Bu sebeple merkezin mekansal niteliği ve teknik altyapısını paylaşmak yerinde olacaktır. Üniversite ile iş dünyası arasındaki iş birliği ve ulusal/uluslararası bağlantıların güçlendirilerek, öğretim elemanları, öğrenciler ve girişimci adaylarının girişim fikirlerinin hayata geçirilmesini sağlamak için araştırma, etkinlik, üretim ve faaliyet imkanı sunan merkez dijital fabrikasyon altyapısına sahiptir. Katılımcı genç bireyler merkezde geçirdikleri atölye sürecinde parametrik tasarım deneyimin yanı sıra girişimcilik kültürünün ürünleri ve süreçleri ile de karşılaşmışlardır. “Mersin Üniversitesi Genç Girişimci Merkezi” eğitim ve etkinlik alanının yanı sıra co-working olarak adlandıran ortak çalışma alanı, gıda, kimya ve tarım sektöründe yeni iş kurmak isteyen girişimcilere ve bu sektörlerdeki yeni kurulmuş işletmelere yönelik demonstrasyon ve deneme/prototip üretimi konusunda hizmet veren FoodLab’den oluşmaktadır. “Parametrik Tasarım ve Dijital Fabrikasyon” atölyesi, eğitim mekanın yanı sıra MakerLab’dan yararlanmıştır. Bilgisayar destekli donanımlar, programlanabilir akıllı cihazlar, lazer kesim cihazları, diğer ekipman, donanım ve sarf malzemelerin yer aldığı MakerLab’daki 3D yazıcıda atölyede üretilen parametrik tasarımların çıktıları alınan bu atölye bizler için yeni atılımları motive etti.

– Üç gün gibi kısa bir sürede ortaya çıkarılan ürünler sergilenmeden önce teknolojik gelişmelerin anlatıldığı bir sunuma da yer verilmiştir. Apple Prenium Partner Gürgençler Bilişim A.Ş. toplumsal sorumluluk alarak sadece satış ve ticaret değil gençlerin eğitim odağına katkı verme vizyonu ile atölyenin teknolojik sponsoru olmuştur. Mimar adaylarına 3D Scanner, vision gözlük gibi Apple Store bünyesinde de yer alan ve çağdaş dünyanın takip ettiği son teknolojik ürünler hakkında Gürgençler Apple Prenium Partner’dan mimar Helin Gülay Yüksel ve iletişim uzmanı Diyap Başman bir sunum yaparak atölyenin paydaşı olmuşlardır.

-Osmaniye, Tarsus, Mersin, Çukurova Üniversitesi’nden katılımcı olarak sürece dahil olan eğitmenler arasındaki diyaloglar ve atölye sürecinin yarattığı sinerji yeni işbiliklerini yaratmıştır. Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nida Naycı öğrencilere ve çağın dinamik yapısı içinde yeni teknolojik donanımlara sahip olmak isteyen genç mimarlara ilham verici bir ortamın sunulmasında öngörülü bir vizyon ortaya koymuştur. Parametrik tasarım alanında uzmanlıkları ile profesyonel üretimler yapan Y. Mimar İnana Abdulli ve Mimar Kesra Mansuri ise erişilmez ve karmaşık olan yapıları rafine bir anlatı ile keyifli bir öğrenme deneyimine dönüştürmüştür. Yazar ise işbirliğinin sürekliliği ve dinamizmi bağlamında yol haritası ortaya koymaya çalışmaktadır.

Çağrı:

Parametrik tasarım, mimarların karmaşık yapıları keşfetmelerine imkan tanıyan ve mimari sınırları zorlayan yenilikçi bir yaklaşımdır. Bu metodoloji, tasarım sürecini prosedürel bir yaklaşımla, değişkenleri tanımlayarak yönetmeyi şekillendirir. Parametrik tasarım, elemanlar arasında dinamik ilişkiler kurarak ve tasarım parametrelerinde yapılan değişikliklerin tüm projeyi otomatik olarak etkilemesini sağlayarak, tasarım sürecini temelden dönüştürür. Bu yaklaşım, tasarımcıya, tasarımın her aşamasında esneklik ve kontrol sunar ve geleneksel yöntemlerin sınırlarını aşarak daha tutarlı ve uyumlu sonuçlar elde etme potansiyeli taşır. Bu yöntemle tasarımcı, tasarım üzerinde yapmak istediği değişikliği kolaylıkla adapte ederek çalışması üzerinde hızla ve tutarlı denemeler yapabilmektedir. Parametrik tasarımın, geleneksel tasarıma kıyasla tercih edilmesinin başlıca sebeplerinden biri tasarımcısına bu özgürlüğü sağlayabilmesi ve günümüz koşullarında daha da önemli olan zaman tasarrufu sağlamasıdır. Parametrik tasarım, özellikle mimaride tasarımcıya kolaylık sunmasının yanı sıra estetik ve sürdürülebilir bir tasarım anlayışı da sunmaktadır. Son dönemlerde yapay zekâ odaklı üretken tasarım araçları, kavramsallaştırma aşamasında geleneksel sınırlara meydan okuyan çok sayıda tasarım seçeneğinin keşfedilmesine olanak sağlamıştır. Diğer yandan robotik inşaat teknolojileri, yapı elemanlarının nasıl üretildiğini yeniden tanımlayarak, inşaat yöntemleri açısından mümkün olanın sınırlarını zorlamaya başlamıştır. Tüm bu gelişmeler, sadece tasarım sürecini değil, aynı zamanda yapım yöntemlerini, iş birliğini ve sürdürülebilirliği de etkileyerek başarılabilecek sınırları sürekli olarak zorlamaktadır. Peki mimarlık eğitimi bunun neresinde konumlanmaktadır?

Mimarlık okullarının formal eğitim yapısı içinde gerek kurumların teknolojik altyapısından, gerekse öğrenci sayılarının fazlalığından kaynaklanan aşılması zor eşiklerden dolayı dünya mimarlık eğitim ortamının hızla adapte olduğu öğrenme deneyimleri ülkemizde şimdilik yeterince erişebilir durumda değildir. Bu yoksunluk eşini aşmanın yollarını aramak, farkındalık yaratmak için kentin inovasyon merkezi, girişimcilik birimleri, kuluçka merkezleri, Ar-ge yapısına açık kurguları Mimarlık eğitim ortamına aktarmanın yollarını arıyor ve buluyoruz. Genç, girişimci, sektörel yapının üretimlerini akademik yapıya entegre etme sorumluluğunu üzerimizde hissediyoruz. Mimarlık okuluna katma değer üretmek isteyen eğitmenlere yönelik olarak çok paydaşlı, kolektif, eğitim ve tasarım değeri üretme odaklı atölye düzenle hazırlığı içindeyiz. Çukurova Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi içinde bir grup mimarlık eğitmeni bir çeşit farkındalık eğitimleri çerçevesinde atölyeler düzenlemenin çabası içine halihazırda girmiş durumdayız. Adana’da ve Mersin’de peş peşe düzenlediğimiz atölyeleri daha geniş katılımla yinelemenin Ülkemiz Mimarlık Eğitim ortamına değer katacağına inanıyoruz. “Parametrik Tasarım ve Dijital Fabrikasyon Eğitim Atölyesi” Arkitera okurları ile kurgusu, üretim süreçleri ve sonuç ürünleri ile mimarlık okullarına ilham olacağı düşüncesi ile paylaşılmaktadır. Bu atölyedeki süreç ve sonuçlar mimarlık eğitiminde öğrenme-öğretme deneyiminde kent, sektör işbirliğinde, grup çalışması yapmayı teşvik eden, parametrik düşünme becerileri üzerine deneyim sunan, hiyerarşik düzenin ortadan kalktığı ve akademik mimarların yanı sıra özel sektörde çalışan meslektaşların da eğitimin bir parçası haline getirildiği yeni atölyeler kurgulamanın gerekliliğini vurguladı. Atölye deneyiminde elde edilen birikim üzerine Temmuz 2024’de diğer üniversitelerin katılımı ile genişleyecek olan daha kapsamlı bir atölye kurgulanmaktadır. Bilgi ve deneyim transferini sağlamak amacıyla bu yazı bir açık çağrı niteliği taşımaktadır.

Eğitmenler: İnana Abdelli, Kesra Mansuri

Danışman: Prof. Dr. Havva Alkan Bala

Organizyasyon Komitesi: Prof. Dr. Nida Naycı, Öğr. Gör. Ülkü Şimşek Şengül, Öğr. Gör. Dr. Servet Karaca

Tarih: 14 Şubat 2024 – 16 Şubat 2024

Yer: Mersin Üniversitesi Girişim Limanı

Katılımcılar:

Hilal Yavşan

Tolga Kılınç

Mehmet Kutay Eser

Umut Tezcan

Yasemin Öztemiz

İlayda Yıldız Tosun

Gözde Arbaç

Fatma Ezgi Erkul

Furkan Kaan Kılıç

Gizem Kendirdli

Mehmet Can Öztürk

Esra Şahutoğlu

Samiye Saraç

Nadide Babacan

Zehra Kezer

Nur Yılmaz