Teşvik Ödülü, “Mahallem: Bakırköy” Uluslararası Katılımlı Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

MİMARİ RAPOR

İnsan ilişkileri, bireylerin sahip oldukları ortak paydalar üzerinden gelişir. Farklı düşünce, dil, inanç veya değerlere sahip olan bireylerin etkileşim içinde olması için gereken ortak payda; karşılaşma noktaları oluşturan kamusal alandır. Mahalle de bu etkileşimi mekânsal bir altlık sunarak destekler. İnsanların aynı sokağı paylaştığı, aynı çevreden etkilendiği bir alan olarak mahalle, toplumsal bir bilinçaltının oluşmasını sağlar. Bu toplumsal bilinçaltı ne kadar güçlü olursa birbirleriyle ilişki kuran insanlar da aslında o kadar “mahalleli” olurlar.

Bakırköy’de ise kamusal alan yoksunluğu, ticari birimlerin ve sosyokültürel mekânların mahalle ölçeğinden uzaklaşması; kısıtlı komşuluk ilişkileri haricinde kimsenin birbiri ile ilişki kurma ihtiyacı duymadığı bir ortam oluşturmuştur. Bu proje, Bakırköy’de kaybolmaya yüz tutmuş mahalle kurgusunu ilçenin kimliğine uygun olarak yeniden canlandırmayı amaçlar.

Mahalle Merkezi

İlçede özellikle son dönemdeki nüfus artışı ve yoğun yapılaşma mahalle sakinlerinin birbirleriyle buluşup vakit geçirebilecekleri kamusal alanları yok etmiştir. Bakırköy’de hâkim olan gridal sistemin rasyonelliği kullanılarak ilçe genelinde bazı adaların boşaltılıp “mahalle merkezi” olarak işlevlendirilmesi önerilir. Bu adalar sosyokültürel işlevlerle donatılarak mahalleli için yeşil alan ihtiyacını da gideren karşılaşma noktaları oluşturur. Ayrıca bu merkezler çevresinde mevcut kullanıma göre belirlenen bazı yollarda araç geçişi sınırlandırılarak mahallelerin transit geçiş alanı olarak gereksiz yoğunlaşmasının önüne geçilir.

Yarışma alanı içerisindeki mahalle merkezi, tescilli yapıların fazla olduğu ada olarak belirlenmiştir. Tescilli yapıların sanat üretiminin ve eğitim faaliyetlerinin yapılacağı mekânlar olması önerilir. Merkezin iç kısmında açık hava sinemasıyla birlikte kurgulanan yeşil alan, toplanma ve dinlenme için odak noktası olurken ada çeperlerine tescilli yapılarla ilişkili sosyal donatılar ve adayı saran bir saçak eklenmiştir. Ada çeperinde tasarlanan kütle-saçak bütünü ile iç boşluk birbirlerini daha algılanabilir hale getirir. Aynı zamanda bitişik nizam konut grupları arasında oluşan iç bahçe kurgusuna da bir gönderme yapar.

Alan içerisinde kullanılamaz halde bulunan tescilli yapının duvar izleri ve nitelikli cephe elemanları korunarak yeni bir kütüphane kütlesi tasarlanmıştır. Kütle tasarımının mevcut yapıdaki pencere düzeni ve yükseklik oranlarıyla uyumlu olmasına dikkat edilmiştir.

Konut Yerleşimi ve İç Boşluk

İlçe genelinde artan nüfus yoğunluğu konutlar arasındaki alanların da yapılaşmasına sebep olur. Böylece oluşan bitişik nizam binalarda; ışık almak için bırakılan iç bahçeler başka bir işlevi olmadığı için sokaktan ve üst katlardaki kullanıcılardan kopuk, metruk alanlar haline gelir. Yapılan tasarımda kütlelerin, adaların çeperlerine doğru daraltılmasıyla içeride kalan yeşil alanın maksimize edilmesi ve buradaki peyzajın sokakla daha güçlü bir ilişki kurması amaçlanır. Bu düşünceyle binaların zemin kotunda oluşturulan geçişler, yapı adaları arasında gridlerin oluşturduğu sokaklar haricinde yeni rotalar oluşturur. Bu geçişlerdeki düzensiz dağılım da merak duygusu uyandıracak sürprizli mekânların oluşmasını sağlar.

Konut bloklarının zemin katlarındaki boşaltmalarla sokağa açık biçimde oyun alanları oluşturulur. Fiziksel şartları iyi bir sokakta oyun oynamak çocuklar için müstakil bahçeden daha özgür bir ortam ve daha farklı çevrelerden arkadaş edinme fırsatı sunar. Konutların değişik gelir gruplarına hitap etmesi için farklı plan tipleri çözülmüştür. 3 ya da 4 katlı olarak tasarlanan konutların çatı katları bina kullanıcıları için buluşma imkânı sağlarken üst katların yeşil alan ihtiyacına da cevap verir. Konutların cephesinde ise özgün ve ortak bilinçaltını güçlendirecek şekilde uyumlu tasarlanan cephe ölçüleri, malzeme ve planlamada farklılaşarak mahalle dokusunu oluşturur.