Katılımcı, Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası Mimari Proje Yarışması

Hakan Karataş'ın "Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası Mimari Proje Yarışması" için tasarladığı proje önerisi.

Proje Raporu:

Belediyeler, devlet ve halk arasındaki bağlantıyı sağlayan en önemli kamu kuruluşudur. Kentlinin kent ile ilişkisi, kent içi günlük aktiviteleri ve şehir için kalkınmayı sağlayan en önemli aracı kamu kuruluşudur. Bu bağlamda belediyelerin yalnızca kamu kuruluşu olarak değil kent içi bağlamı da sağladığı ortadadır. Bu gelişimde belediye binalarının da kent ve kentli ilişkilerine uyumlu olması gerekmektedir. Belediye binalarının güvenli, şeffaf ve kent ile iç içe bir çalışma prensibini sürdürmeleri gerekmektedir. Kentli ile güçlü bir bağ kuran belediye hizmet binaları daha sürdürülebilir bir çalışma sunmaktadır.

Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası projesinin tasarım aşamasında; Kadıköy, Kadıköy’ün ulaşımı ve yoğunluğu, odak noktaları, hizmet binası proje alanımız ve yapımızın çevre ile ilişkisi değerlendirilerek adım adım tasarlanmıştır.

1- Kadıköy

Kadıköy, tarihi çok eski yıllara dayanan İstanbul’un en eski yerleşim yerlerinden biri olup birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bizans Döneminde Fikirtepe’deki ilk yerleşimin temellerinin atılmasıyla birlikte, Moda Burnu ile Yoğurtçu arasında ikinci bir yerleşim yeri daha oluşmuştur.

İstanbul’un fethi sonrasında Haydarpaşa, Yoğurtçu, Moda ve Kuşdili çayırları ile Uzun Çayır özellikle dönemin insanlarının rağbet ettiği önemli alanlardır. 19. Yüzyılın sonlarına doğru da şehir içi deniz ulaşımı ve Haydarpaşa demiryolu gelişmeleri kenti daha da hareketlendirmiştir. O dönemlerde imar ve şehir planlama projeleri devam ederken günümüzde de halen hizmet vermekte olan Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası tasarlanıp inşa edilmiştir.

Kadıköy günümüzde; şehrin en önemli alt merkez noktalarından biridir. Ticari alanları, çeşitli sanat ve kültür merkezleri, geniş ulaşım ağı ve tarihi zenginliğiyle büyük bir çekim merkezidir.

2- Kadıköy’ün Ulaşımı

Ulaşım ağı

Avrasya Tüneli, D-100 karayolu ve ana bağlantı yolları ile araç trafiğinin düğüm noktalarından biridir. Günün her vakti hem deniz, hem kara hem de demir yolu ulaşımının entegre bir şekilde çalışmasını sürdürebilmesi ekonomik, sosyal ve kültürel yaşantıya büyük katkı sağlar. Mevcutta ve gelecekte yapımı planlanan tüm hatlar, bu hatlara eklenen otobüs, minibüs ve özel araç trafiği de düşünüldüğünde Kadıköy önemli bir transfer merkezi olmaktadır. Ulaşım ağının şehir içi sirkülasyonunu çözümleyebilmesi de oldukça önemlidir.

3- Tarihi Odaklar

Kentin önemli odak noktaları

Kadıköy’ün kendi içerisinde kültürel, sosyal, ticari ve yeşil alan merkezleri bulunmaktadır. Kurbağalıdere Vadisi, Moda İskelesi, Kadıköy Evlendirme Dairesi, Yoğurtçu Parkı, Haldun Taner Sahnesi, Haydarpaşa Garı, Kalamış Atatürk Parkı, Müze Gazhane Kültür Merkezi, Fenerbahçe Kulübü Dereağzı Tesisleri, Fenerbahçe Kulübü Şükrü Saraçoğlu Stadyumu ve Kadıköy’ün adeta simgesi haline gelen Boğa Heykeli gibi çeşitli odak noktaları bulunmaktadır.

Renk analizi

Kadıköy’de bulunan bazı önemli tarihi yapılarda mavi rengin özenle kullanıldığını görmekteyiz. Bu renk, kimi zaman küçük detaylarla ortaya çıkarken kimi zaman da cephe süslemelerinden çini işçiliğine kadar farklı alanlarda karşımıza çıkmaktadır. Mavi tonları yalnızca estetik bir tercih olmanın da ötesinde kültürel sembollerin ve tarih boyunca süregelen Osmanlı Devleti geleneğinin izlerini taşımaktadır. Özellikle Moda İskelesi, Haldun Taner Sahnesi ve TESAK gibi yapılarda bu renk, geçmişle günümüz arasında görsel bir köprü kurmaktadır.

Revak analizi

Kadıköy’deki bazı yapıların zemin katlarındaki büyük revaklı pencereler, yapıya işlevsellik ve estetik bir karakter kazandırmıştır. Bu pencereler, alt katlarda geniş ve gösterişli bir biçimde tasarlanırken, üst katlara çıkıldıkça daha küçük ve sade bir form almıştır. Alt kattaki büyük revaklı pencereler daha fazla ışık ve hava sirkülasyonu sağlarken, üst kattaki küçük revaklı pencereler ise mahremiyeti koruma ve daha estetik bir bakış açısı kazandırır.

4- Belediye Binaları

Belediye Binalarının Şeması

Tarihte, geçmişten günümüze kadar belediye binalarının ana yapı tasarımı genellikle ortada bir avlu ve bu avluyu çevreleyen birimlerden oluşmaktadır. İlk belediye binası olarak kabul edilen Altıncı Daire-i Belediye Binası, 1857 yılında inşa edilmiştir. Bu yapı, sonraki yıllarda yapılan belediye binalarında da benzer yerleşim örneklerinin temelini oluşturmuştur. Bu geleneksel tasarımda, yapı girişinde geniş ve ferah bir avlu, ana giriş kapısı ile birlikte yer almakta; çevresinde ise tüm birimlerin ana giriş kapısına baktığı teknik birimler yer almaktadır. Zamanla, belediye binalarının değişen ve büyüyen ilçelere karşı sorumlulukları da artmıştır.

Bu gelişmelerle birlikte, belediye binalarında hem birim sayısının artması hem de çalışan sayısının çoğalması sonucu, avlu yerleşim düzeni her yapıda aynı şekilde devam etmemiştir. Günümüzde bazı belediye binalarında hala ana avlu yerleşkesi görmek mümkün olsa da, her yapıda bu düzenin korunduğu söylenemez.

Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası projesinde, geleneksel belediye bina yerleşim düzenini modernize ederek, günümüzde kamu ihtiyaçlarına çözüm bulmasını hedefledik. Bu sayede hem daha fonksiyonel hem de estetik açıdan günümüze uygun bir belediye hizmet binası tasarımını planladık.

5- Ekoloji

Kadıköy şehirleşmenin yoğun görüldüğü ilçelerimizden birisidir. 2017 yılında Kadıköy’de kişi başına düşen yeşil alan miktarı 3,15 m²’dir. Bu oranın arttırılması amacıyla çeşitli projeler planlanmaktadır.

Planlanan Yeşil Alan Şeması

Kurbağalıdere Vadisi projesi de uzun süredir canlandırılması planlanan alanlardan biridir. Bu alanın önemi de İstanbul’daki ilk yerleşim alanlarından biri olmasıdır. Geçmişte var olan yeşil alanlar, yeni yeşil alanlarla desteklenerek bölge için tasarımının hayata geçirilmesi ve kente kazandırılması planlanmaktadır. Bölgenin biyoçeşitliliğini korumak, ekosistemi iyileştirmek ve kentle uyumlu yeşil alanların oluşumunu sağlamak için çalışmalar yapılmaktadır. Böylece bölgedeki yoğun yapı dokusunun azaltılması ve yeşil odaklı bir yerleşim yapılanması kurgulanmaktadır. Kurbağalıdere vadisinden proje alanımıza yeşil dokunun estetik ve sürdürülebilir bir geçiş kurgusu düşünülmelidir. Şehirlerde de daha çok yaşanılabilir yeşil yapıların artması hedeflenmektedir.

Şehirlerde de daha çok yaşanılabilir yeşil yapıların artması hedeflenmektedir. Günümüzde de bu bağlamda çevreye duyarlı ve enerji verimli yapıların yapılması teşvik edilmektedir.

6- Proje Alanı

Kadıköy şehirleşmenin yoğun görüldüğü ilçelerimizden birisidir. Kadıköy Belediyesi Hizmet Binası proje alanı konumu gereği yoğun bir yaya ve araç sirkülasyonunun merkezidir. Mevcutta bulunan ve yapılması planlanan ulaşım ağları ile daha yoğun bir ulaşım merkezinin olması beklenmektedir. Yapı alanının mevcutta dönel kavşak görevi görmesi alan bu sorunun alanımızı doğrudan etkilemesine yol açmaktadır. Yapı alanımızın çevresi yoğun bir şehir gürültüsüne maruz kalacaktır. Proje alanının doğru kullanımı ile ulaşım sirkülasyonunu en doğru ve hızlı şekilde akışı sağlanmalıdır.

7- Ağaçlar

Proje alanımızdaki mevcuttaki taşınmaz ağaçların konumları yapımızın oturum alanı için kritik bir öneme sahiptir. Ağaçlar, sadece ekolojik dengeyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çevreye sağladıkları oksijen, estetik değer, gölgeleme ve biyolojik çeşitliliği artırma gibi birçok fayda sunmaktadır. Bu nedenle, taşınmaz ağaçların konumları ve peyzaj düzenlenmesi, hem çevresel sürdürülebilirlik hem de doğal ekosistemlerin devamlılığı açısından oldukça önemlidir. Bu yaklaşım, doğanın ve insan yaşamının birbirini tamamladığı, sürdürülebilir bir şehir tasarımına örnek teşkil etmektedir.

8- Araç ve Yaya Sirkülasyonu

Mevcut parsel sınırlarında, taşınmaz ağaçların korunması ve çevresel-etkileşimsel koşulların optimize edilmesi amacıyla revizeler yapılmıştır. Bu kapsamda, bazı bölgelerde sınır daraltmalarına, bazı bölgelerde ise genişletmelere ihtiyaç duyulmuştur. Sınır değişikliklerinin temel gerekçeleri arasında ise parsel dışına taşan ve korunması gereken ağaçların yeni sınırlar içerisine dâhil edilmesi ve bölgeden geçen yeni tramvay hattının yol üzerindeki şerit sayısını azaltması yer almaktadır. Yapılan bu düzenlemeler sayesinde, doğal peyzaj değerleri parsel bütünlüğü içerisinde korunmuş, aynı zamanda araç şeridi kaybından doğabilecek trafik yoğunluğu riskinin azaltılmasıyla, hâlihazırda trafik açısından sorunlu olan bölgenin daha fazla kentsel stres altında kalmasının önüne geçilmiştir.

Otopark için standart ölçülerde araç yerleşimleri yapılmıştır. Geniş araçlı araçlar için de kesin bir araç ölçüleri olmadığı için standart araç park yerlerinin kullanımı düşünülmüştür. Elektrikli şarj istasyonları ve engelli araç park alanları tüm otopark katlarına yayılmıştır.

9- Tasarım Kurgusu

9.1. Mevcut Alan

Yapı alanımız oluşturmak için mevcut alan sınırlarımız belirlendi. Mevcut alanımızın sınırları çevresindeki yolların konumundan dolayı belirlenmiş durumdadır. Yani araç akışının sağlanmasıyla alanımızda dönel kavşak özelliği ortaya çıkmaktadır.

9.2. Maksimum Alan

Mevcut alanımızın imar durumuna göre oturum sağlayacağı alan için her parsel kenarından 10 m çekilerek yapımızın maksimum oturum alanı sağlandı. Yapımızın sınırları belirlendi.

9.3. Yapı Form Kurgusu

Yapımızın ana kütlesi, maksimum parsel sınırlarımızdan ofsetler atılarak merkeze doğru yayılım sağlanarak oluşturulmuştur. Bu düzenleme ile mevcut oturum alanımız ile arazi arasındaki ilişki doğru bir şekilde kurgulanmıştır.

9.4. Yapımızın Yükseltilmesi

Yapının formu, alan sınırlarımızla uyumlu olacak şekilde merkezden parsel sınırlarına yayılım prensibiyle şekillenmiştir. Bu yaklaşım, yapının oturum alanı ile dengeli bir ilişki kurmasını sağlarken, alanımızın verimli ve estetik bir şekilde kullanılmasına olanak sağlamıştır.

9.5. Yerleşim Stratejisi

Yapımızın ana kütlesinin tasarım süreci, çevresindeki doğal unsurlar ve kamusal kullanım alanlarının düzenlenmesi göz önünde bulundurularak şekillendirilmiştir. Bu bağlamda mevcut alanımızdaki taşınmaz ağaçların konumu ve çevreyle uyumlu bir meydan oluşturulması hedeflenmiş olup, yapımızın ana kütlesi kuzey cephesine doğru taşınmıştır. Böylece hem peyzajın hem de kamusal alanın maksimum fayda sağlayacak şekilde kullanılması sağlanırken, hizmet binamızın çevresindeki yeşil alanlarla da uyum sağlaması hedeflenmiştir.

9.6. Ulaşım Stratejisi

Araç yoğunluğunu düşündükçe ileri vadede ulaşımda bir yoğunluk yaşanmaması için 3 m araç yolu için mesafe çektik. Araç geçişi için kamusal meydanın altında bir alt geçit planlanarak hem yapımızın otopark girişi için hem de dönel kavşağın kesintisiz akışını devamını planladık.

Yaya ve araç akışının en yoğun olduğu noktaların oluşturacağımız kamusal meydan ile uyumu kurulmuştur. Böylece yaya akışı hizmet binamıza doğal bir yönelim sağlamıştır. Toplu ulaşım araçları, kamusal meydan ve hizmet binamız arasında fonksiyonel bir çalışma planlanmıştır.

Parsel üzerindeki Atatürk anıtımız eski yerinden taşınarak yeni planladığımız meydana konumlandırılmıştır. Mevcuttaki açık otopark alanını da kapalı otopark kullanımı için önerilerek mevcuttaki alan yeşil dokuya kazandırılabilir.

9.7. Fonksiyon Dağılımı

Hizmet binamızın iç kısmı kamusal birimlerin gün içerisinde aktif olacağı, dış kısmındaki alanın da 7/24 aktif olacak şekilde planlanmıştır. Böylece yapımız kendi içerisinde ayrışmış ve gerekli güvenlik önlemleri ve yapı içerisindeki ulaşım daha akıcı olmuştur. Kamusal meydanda -1. bodrum kata direkt erişim sağlanabilen amfi boşluğu bırakıldı. Böylece bodrum katta bulunan aktif alanlarımız da (sergi, konferans salonu vb.) kamu binasına giriş yapılmadan direkt meydan ile kullanımı tasarlandı. Bu alanlar ile toplumun çeşitli sosyal, kültürel ve ticari ihtiyaçların karşılanması hedeflendi.

9.8. Hizmet Binası – Yeşil Alan Uyumu

Mevcuttaki ağaç dokusunu hizmet binamızı da göz önünde bulundurduğumuzda yapı formuna uygun daha sistematik ve işlevsel bir biçimde taşınabilir ağaçları, taşınmaz ağaçların konumunu etkilemeyecek biçimde yerleri değiştirildi. Vadideki yeşil dokunun sürekliliğini, hizmet binamızın çevresinde de sağlayarak, doğa ile iç içe sosyalleşmeye olanak tanıyan alanlar oluşturulmuştur.

9.9. Yapı Son Durumu

Hizmet binamızın son durumunda yeni araç yolu, kamusal meydan ve alt geçit, yeşil dokunun çevreyle sürekliliği dikkate alınarak yapımızın kütlesi şekillendirilmiştir. Modern, ulaşım ve doğal çevre arasındaki dengeyi koruyan ve kullanıcılarına rahatlık sunan bir yapı ortaya çıkmıştır.

10- Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik şeması

Sürdürülebilir mimari, minimum enerji tüketimiyle çevreye minimum zarar veren yapıların tasarlanmasıdır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve yapı içerisindeki enerjiyi etkin bir biçimde kullanılması oldukça önemlidir. Yeşil sertifikaya sahip yapıların günümüzde sürdürülebilir şehirler yaratma planlanmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Yeşil bina etiketini sağlamak için, yapımızın enerji üretim panelleri, iç ve dış mekanlarda yeşil doku, yağmur suyu ve gri su kullanım sistemleri, gün ışığını doğru ve etkili biçimde kullanılması, temiz-kirli hava giriş çıkışlarının doğru çalışması yapımızın sürdürülebilir kılmasını sağlamaktadır.

Çatı yüzeyinde güneş paneli kullanımı ile üretilen elektrik enerjisi yapı içerisindeki elektrik ihtiyacı için katkı sağlamıştır.

İç mekan planlarında teknik birimlerin konumları doğal ışığın maksimum kullanımı göz önünde bulundurularak planlanmıştır. Cam giydirme cephelerde güneş kırıcı profiller kullanılarak konforlu çalışma alanları oluşturulmuştur. Kuzey cephesini mümkün olduğunca ıslak hacimler, temizlik odaları gibi insanlar tarafından daha az kullanılan alanlar
Yağmur suyu toplama sistemi ile iç ve dış alanlardaki yeşil doku için kullanılacak ve lavabo ve banyolardan gelen gri suyun rezervuar sistemlerine geri dönüştürülerek yapı içerisindeki gereksinimin bir kısmını karşılayacaktır.

Sürdürülebilir bina tasarımı, sadece enerji tasarrufu sağlamakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcıların yaşam kalitesini artıran, ekolojik dengeyi koruyan ve çevreye duyarlı bir yapıyı mümkün kılmaktadır. Bu yaklaşım, gelecekteki projelere ilham vererek daha fazla yeşil bina ve sürdürülebilir yaşam alanlarının yaygınlaşmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir.

11- Fonksiyon Kurgusu

Belediye hizmet binamız, kamu hizmetlerinin 08.30-17.00 saatleri arasında hizmetini sürdürürken 7/24 açık sosyal alanlarının da aynı zamanda işlevselliğini devam ettirmelidir. Hizmet binamızın kamu hizmetlerinin sona erdiği 17.00 itibariyle ana formu kapanmakta, ancak 7/24 açık olan sosyal alanlar, bağımsız girişleri sayesinde gece ve gündüz boyunca aktifliğini korumaktadır. Bu tasarım, binanın güvenliğini hiçbir şekilde aksatmadan, farklı zaman dilimlerinde halkın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmiştir. Böylece, vatandaşlarımız, sosyalleşmeye ve çeşitli etkinliklere katılmaya devam edebilmekte, oluşturduğumuz geniş kamusal meydan ve tören alanı da kültürel etkinlikler ve toplumsal organizasyonlar için dinamik bir ortam sunmaktadır.

12- Aksonometri

5. Kat: Bu kat başkanlık ve yardımcıları ve özel kalem müdürlüğü için tahsis edilmiştir. Diğer katlardan izole planlanarak mahremiyeti korunmuş ve güvenliği gözetilerek tasarlanmıştır.
4. Kat: Başkan yardımcıları ve encümen salonu için tahsis edilmiştir. Başkanlık katı ile işlerin etkin yürütülmesi sağlanmıştır.
3. Kat: Başkan yardımcıları ve toplantı salonu bulunmaktadır.
2. Kat: Başkan yardımcısı ve toplantı salonu bulunmaktadır.
1. Kat: Başkan yardımcısı, rezerv müdürlükleri be toplantı salonu bulunmaktadır.
Zemin Kat: Genel alanlar, zabıta müdürlüğü, ana giriş holü ve başkanlık girişi bulunmaktadır.
1. Bodrum Kat: İç bahçe, salonlar, sergi sokağı, atölyeler, servis ve genel alanlar bulunmaktadır.
2. Bodrum Kat: Arşiv, hazırlık alanı ve belediye araçları için otopark bulunmaktadır.
3. Bodrum Kat: Arşiv, halka açık otopark, servisler ve genel alanlar bulunmaktadır.
4. Bodrum Kat: Depolar ve belediye personel otoparkı bulunmaktadır.
5. Bodrum Kat: Belediye personel otoparkı ve sığınak bulunmaktadır.

13- Sonuç

Kadıköy Belediyesi Hizmet Binasında engelli vatandaşlarımızı da düşünmüş, her alanda giriş ve hareketlerini engelleyecek herhangi bir engel bulunmamaktadır. Asansör boyutlarımız, tuvaletler, giriş-çıkışlarda engelli vatandaşlarımızı ayırmadık, gerekli çözümleri kendi içerisinde tasarladık.

Önerilen proje ile Kadıköy’ün ulaşım ağını daha verimli hale getirerek, ilçedeki hareketliliği ve erişimi kolaylaştırmayı hedeflemektedir. Kadıköy’ün özgün kimliğini hem koruyarak hem de geleceğe taşımayı amaçlayan bir tasarım anlayışı benimsenmiştir. Yapı, ilçenin ihtiyaçlarına çözümler sunarken, çevreye duyarlı ve sürdürülebilir bir yapı oluşturmayı da ön planda tutmaktadır. Ayrıca, doğa ile iç içe bir yaşam alanı sunarak, sosyal etkileşimi ve toplumsal bağları güçlendirecek mekanlar tasarlanmıştır. Yapı, sadece bir hizmet binası olmanın ötesine geçerek, bölgenin sosyal dokusuna katkıda bulunacak, halkın çeşitli ihtiyaçlarına hitap eden fonksiyonel ve estetik bir alan yaratılması amaçlamaktadır. Bu şekilde, Kadıköy’ün kimliğini yansıtan, modern ve sürdürülebilir bir yaşam alanı ortaya konulmuştur.