Katılımcı, İBB Kültür ve Sanat Odağı Mimari Proje Yarışması

Mustafa Haki Eraslan, Ömer Özeren ve İsmail Er'in İBB Kültür ve Sanat Odağı Mimari Proje Yarışması için hazırladığı proje önerisi.

Mimari Raporu:

EŞİK

“Geleneksel ve modern, Doğu ve Batı arasında, hayal âlemiyle gerçek âlem arasındaki durak, dış âlemle iç alem sınırı, varlık ve ruhun ince çizgisi, gelecek için umut.”

Norberg-Schulz (1980), ölçek/hacim/ışık/renk/doku/koku gibi olgular açısından zengin doğal ortamların özel “ruh”lara sahip olduğunu vurgular. Mekânın fiziksel unsurlarının kişide oluşturduğu görüş, imge, algı gibi soyut kavramlar öz olanı verir ve bu öz yerin ruhunu besler. Mekânın sabitliğine karşın kullanıcıların hareketliliği mekâna yönelik imgelerin çeşitli formlarda üretilmesini sağlar (Lefebvre,2014). “Eşik” bu anlamda, özel ve kamusal alanın ayrımında kullanılan fiziksel bir sınıra tekabül etmektedir. Weintraub’a göre kamusal alan görünürlük açıklık, erişilebilirlik, özdüşünümsellik ve kolektif olarak herkese ait olan ortak olan bir alandır (Özbek, 2004). Tasarım da bu yönüyle kent içerisinde kişiselleştirilip parçalara ayrılan öznel dokuya karşı kamusal bir alan yaratmayı hedefler. Tasarıma ismini veren “Eşik” aynı zamanda İnam’ ın görüşleriyle paralellik göstererek bir saygıyı ifade etmektedir. Eşik, hürmet alanı, durup düşünme mekânıdır (İnam, 2018). Bu anlamda program içeriğine önerilen müzik, tiyatro , sergi, atölye ve kütüphane gibi kültürel mekanlar toplum için durup düşünme mekanı olarak kurgulanmıştır. Eşik aynı zamanda bir umut mekanıdır. Kişiyi eşiğe getiren eylem ve düşünceler nihayetinde eşiğin ötesi ile ilgili birtakım beklentileri sunmaktadır (Gökçen, 2019). Bu anlamda kültür ve sanat geleceğe “Eşik” ile modern toplum için bir umut barındırmaktadır.

Tasarımda ilk olarak, proje alanının kentsel bir çekim merkezi ve kamusal odak haline gelmesi üzerine etütler gerçekleştirmiştir. Kentle kurulan güçlü bağlam ve yapı ile kent arasındaki sınırların erimesi nedeniyle yapıda oluşan etkileşim yüzeyleri ve geçirgenlikler bu doğrultuda güçlendirilmiştir. Bina bir farklı kotlardan erişimler ile kentle, çevresi ve sınırları arasında oluşturulan morfolojik bağlantılar sayesinde kentin bir parçası haline gelmesi amaçlanmıştır. Yapı kent yaşantısı ile bir sınır(eşik) oluşturarak kültürel bir alanı tanımlamaktadır. Mevcut ağaç dokusunun büyük bir miktarının korunduğu arazi yerleşimde yapı hem kültür hem de peyzaj sayesinde kararlı bir duruş ile alanın sosyal ve kültürel farkındalığının artmasına destek sağlanmıştır.

Kent yakın çevre, yakın çevre ve yapı arasında kurulan tüm ilişkileri oluşturulan bağlantıların tümü yaya hareketini kütleye yönlendirecek şekilde tasarlanmıştır. Projede; Barajyolu Alt Sokağı caddesinden ve Derem Sokak yönünden gelen yollar kent ile arasında köprü görevi üstlenen bir kamusal bağlantı aksı üst kottan oluşturularak alanın kent ile bütünleşmesi sağlanmıştır. Kurulan kamusal bağlantı aksı aynı zamanda yanının alana entegrasyonunu arttırmaktadır. Bu üst kottan üst fuayeye, atölyelere doğruda erişim bulunmaktadır. Peyzaj bu aks sayesinde aktif bir yeşil alana dönüştürülmüş açık etkinlik ve çocuk oyun alanları ile kent ile birleştirilmiştir. Metro istasyonuna bağlantı sağlayan bir alt kotta meydan bağlantı aksı açılarak yapıyı doğrudan beslemesi amaçlanmıştır.

Kentten tasarım alanı çeperine doğru gelen, yaya etkileşiminin yoğun olduğu noktalar tespit edilerek; etkileşimi yoğun noktalardan hareketi kütleye yönlendiren ana bağlantılar oluşturulmuştur. Bu aşamada; yarışma alanı içinde kalan mevcut ağaçların yerlerinin korunması, tasarıma yön veren noktalardan biri olmuştur. Yapı sınırları içerisinde kalan ağaçlar arazi içerisinde farklı yerlere taşınmış ve yeni ağaçlar önerilmiştir.
İhtiyaç programında yer alan fonksiyonlar arasındaki bağlantılar oluşturulurken fonksiyonların birbirini beslemesi, desteklemesi ve bu bağlamda oluşturulan ara/tampon alanların tasarıma fayda sağlaması düşüncesine öncelik verildi. Konser salonu, tiyatro salonu ve black box yapı merkezine yerleştirilerek süreklilik sağlayan ortak fuayeden girişler verildi. Aynı anda hizmet verebilmeleri adına ana salon girişleri farklı kotlara verilerek yoğunlukları azaltıldı. Prova odaları salonlarla ilişkilendirilerek farklı katlara dağıtılmıştır. İdari birim yapı içerisinde ihtiyaç programına uygun şekilde bütüncül bir şekilde yerleştirilmiştir. Yeme içme birimleri en üst katta çözülerek kentsel bir manzara sunulmak istenmiştir. 400 araçlık otopark ve teknik birimler 5 kat bodrumda çözülmüştür. Bu anlamda yapı olabildiğince yüksekliği azaltılması amaçlanmış kentsel ölçeği yakalanması istenmiştir.

Akustik Kriterler

Binaların gürültüye karşı korunması yönetmeliğinde sınır değerler dikkate alınarak özel ses izolasyonu isteyen salon, kütüphane ve vb. mekanlarımız için gerekli ses önleyici malzemelere seçilmiş olup önlemler alınmıştır. TC Çevre Ve Şehircilik Bakanlığının KS-Schallschutzrechner programında veriler incelenecektir. Yazlımda değerlendirme aşağıda verilen ölçütlere göre gerçekleştirilecektir;

1. Salon hacmi, koltuk sayısı, icra edilen müzik vb. etkenlere göre belirlenen nispeten yüksek yankılanma süreleri,

2. Yanal yansımaların salonda kuşatma etkisi verecek ve yüksek netlik sağlayacak ölçüde zamanlama ve yönlendirilmesi,

3. Odaklanmayı ve yankı dalgalanmalarını önleyici difüzörlerin kullanılması,

4. Makul yankılanma süreleri,

5. Hızlı konuşma anlaşılabilirliği,

6. Salon tefrişinde yüksek dayanımlı malzeme seçimidir.

Tasarımın aşamasında bu kriterler göz önünde alınıp, bu kapsamda malzeme seçilmeleri yapılmıştır. Salonlar akustik ses yalıtımını sağlamak için yapılan akustik duvar kaplama uygulamaları sesin salon içinde yankı yapmamasını, salonda oluşan gürültünün salon dışından çıkmasını, salon dışında oluşan seslerin salon içinde duyulmaması için yapılır. Her yüzeyde yüksek yoğunluklu malzeme kullanılacaktır. Aynı zamanda akustik sünger, akustik melalin sünger, kadife kumaşlı tekno touch sünger gibi malzemeler kullanılmasına ağırlık verilecektir.

Gerekli akustik parametrelerin sağlanması için mekanın tasarım aşamasında ses geçiş kaybı, hacim akustiği, yankılanma süresi, hızlı konuşma iletim endeksi gibi bilgisayar destekli programlardan yararlanılıp, üç boyutlu akustik modelleme çalışmaları yapılacaktır.

Kaynakça

Norberg-Schulz C., (1980). Genius Loci Towards A Phenomenology of Architecture, First Edition, New York: Rizzoli, New York,

Örnek, S. V. (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara: AÜ DTCF Yayınları.

Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi, (Çev. Işık Ergüden), (2. Baskı), İstanbul: Sel Yayıncılık

İnam, A. (2018). Eşik, Ege Mimarlık, 3(100). 40-43

Gökçen, A. (2019). Eşik: Olgular ve imgeler bağlamında bir mekân analizi. İçtimaiyat, 3(2), 129-137.