Gecekondulardan Mimari İlham

Mimarlıkta yeni fikirler çok ilginç yerlerden gelebiliyor. Biyomorfik tasarım ve fonksiyona göre oluşan formlar gibi yeni konulara kendini adayan sektörler var.

Modern mimarlara ilham veren fikirlerin ya da nesnelerin listesinin bir sonu yok gibi gözüküyor.

Politik hatalarla pozitif ilham arasındaki ince çizgide yürümek, tasarımcıların, fikirlerini tartışmalı toplumsal konulardan aldığında karşılaştıkları bir durum.

Danimarka’daki Aalborg Üniversitesi’nden bir öğrencinin master tezi ‘Favela Cloud’, Santa Marta bölgesinde yeni bir bina yaşamı geliştirmek amacıyla Kolombiya gecekondu yaşamının toplumsal sorunundan ilham alan yeni bir konsept oluşturuyor.

Öğrenciler, kendiliğinden örgütsel bir mantığını oluşturmuş yapılı çevrede, yerleşik alanların üzerinde süzülen bir topluluk ortamını barındıran esnek bir ‘bulut’ yaratmak için organik olarak gelişen, kümelenmiş toplu alanlar yarattı.

Evolo tasarım yarışmasına yaptığı başvuruda projeyi tanımlayan ilk cümle “Üçüncü dünya ülkelerindeki gecekondularda görülen hızlı yerleşim çözümleri sorun olmaktan çıkıp yeni bir yaşam biçimi ve örnek olabilir mi?” sorusunu soruyor.

UN-Habitat’a göre gecekondu en düşük yaşam standartları ve kalitedeki evler, suç ve uyuşturucu bağımlılığı gibi marjinal faaliyetler için bir sığınak, kentsel alanları kasıp kavuran birçok salgın için olası bir kaynak, düzgün ve sağlıklı alanların dışında kalan bir yer olarak tanımlanıyor. Yine UN-Habitat’a göre özellikle gelişmekte olan ülkelerde, gecekondu kelimesi küçük düşürücü ve bölücü orijinal çağrışımdan yoksun, sadece düşük kalitedeki kayıtdışı ev için kullanılıyor.

Eğer bu tanımı bahsi geçen projeyle ilişkilendirirsek, gerçekten de insanları aşağılanan ve en düşük olası yaşam standartlarını gösteren bir yerde yaşamak için teşvik etmeli miyiz yoksa bu durum sosyal olarak eşit olmayan yaşam koşullarına bu kusuru örtmede bir ışık mı tutuyor?

Bu tanımlamalar mimarların yapıp yapamayacaklarını sınırlandırıyor mu yoksa bu ilham verici yolları sansürlemek daha büyük bir sorunu mu gözardı ediyor?

Projenin yenilikçi mi yoksa anlamsız mı olduğu sorusunu cevaplamak için ilhamın en önemli kaynağına, halka bakmalıyız. Onaylama ve sosyal normlar hakkında toplumun kendisinden daha büyük bir yargıç yoktur. Bu nedenle, biz endüstri olarak sözümüzü söyleyebiliriz ancak bu alanda yaşanacak bu gelişmenin kabulüne ya da başarısına karar vermek burada özellikle Kolombiya halkına kalmış bir şey.