Eşdeğer Başarı Ödülü (Üniversite Kategorisi), Türkiye Ay Üsleri Ulusal Fikir Yarışması

PROJE RAPORU

“TR82-çember”

Dünya’da günümüze kadar planlanan kent yaklaşımları ve stratejileri, kentlerin morfolojik karakterleri başta olmak üzere çeşitli parametrelere bağlı olarak genleştiği ya da organik olarak büyüdüğü üzerinedir. Bu parametreler ışığında insan yaşamının sürdüğü günümüz kentlerinin ulaşım, yaşam, sosyalleşme gibi ana yaklaşımlarının ışığında, Ay’da kurgulanacak olası yaşam alanları ve kentleşmenin tamamının planlanmış bir yaklaşımla ele alınması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda Ay bağlamının morfolojik ve topoğrafik verileri gözetildiğinde oluşturulacak olan kent yaklaşımının ilk halkasının, Ay yüzeyinin tamamen planlanarak yapılması önerilmektedir. Bir kentin organik olarak büyümesi çarpıklaşmayı, ulaşım problemlerini ve yaşamsal kısıtları getirdiği ön görüldüğünde Dünya dışı kent kurgusunun da bu tür sorunlardan arındırmak adına önceden planlanarak önerilmesi hedeflenmektedir.

Bu doğrultuda planlanan kentin, Ay’ın topoğrafik karakterini oluşturan kraterler çevresinde şekillenmesi önerilmektedir. Bu kraterlerin çeperini bir yaşam alanı olarak kurgulayan yaklaşım, ihtiyaç duyulduğunda ve nüfusun artması durumunda krater kentler önererek bunlar arasında bağlantı kurmayı hedefler. Böylece kraterlerin çevresinde kurgulanan yaşam alanları, Ay’da oluşturulacak olası yaşam merkezlerinin ilk halkası haline gelmektedir. Oluşturulan halkanın bir merkez etrafında genleşmesi de ön görülmektedir.

Türkiye’nin Ay üzerinde oluşturacağı üslerin ve devamında oluşturacağı yaşam alanlarının kurgusunu tümdengelim bir tasarım yaklaşımı ile ele almanın daha planlı bir kent kurgulamaya sevk ettiği söylenilebilir. Bu yaklaşımlar ışığında krater çevresine çember bir kent kurgusu ve o çemberi oluşturan en küçük kent biriminin tasarlanması hedeflenmiştir. Bu kent biriminin Dünya kentlerinde bulunan mahalleler gibi kent yaşamını kenetleyici öğeler içermesi hedeflenir. Bu uzay mahallesinin 20 gök insanını barındırması, uzay çalışmaları yapmaları, sosyalleşmeleri ve kültürel aktiviteler ile yaşam sürmeleri hedeflenmiştir. Mikrohabitat adı verilen bu modüler birimin, çember kenti oluşturan en küçük yapı birimine dönüşmesi ön görülmüştür. Bu modüler birimin ana merkezinde ulaşım bandı yer almaktadır. Ulaşımın hızlı ve kolay olabilmesi adına iç halkada yer alması önemsenmektedir. Bu halkayı sırasıyla tarım, yaşam ve sosyalleşme bantları takip etmektedir.

Birimin gök insanlarının barınabilecekleri, Ay yüzeyinde araştırma yapıp arşivleyebilecekleri, birbirleri ile sosyalleşebilecekleri bir yaklaşımla tasarlanması hedeflenmiştir. Aynı zamanda alanda tarıma fazlaca yer verilmesi ve kentin kendi kendine yetebilmesi hedeflenmektedir. Tarım ürünlerinin tüketimden kaynaklı organik atıkların kompost yöntemiyle toprak üretimi, yine oluşturulan her modüler birime tarım bandı eklenmesine katkıda bulunarak sürdürülebilir bir üretim zinciri oluşturulması hedeflenmektedir. Yine üssün ve kurgulanan kentin enerji ihtiyaçlarını karşılamak adına, kraterin güneş ışınlarını maksimum derecede aldığı tepe noktası olan modüler birim tepe yüzeyini fotopanellerle kaplayarak enerji ihtiyacının büyük bir kısmının karşılanması ön görülmektedir. Oluşturulan mikrohabitat birimin hem kendi kendine yetebilmesi hem de kent zincirinde kentin önemli bir yapı taşı olması hedeflenmiştir.

Bu yaklaşımlar çeperinde kentin tamamının bir stratejik plana oturtulmasının ardından 2023-2028 Ay hedeflerinin ilki olan sert ve yumuşak iniş platformu kent çemberinin merkezine konumlandırılmaktadır. Bu konumlandırmanın ardından oluşturulacak ilk mikrohabitat birimi ile çember kentin ilk halkası inşa edilmektedir. Böylece ilk hedef olan 20 gök insanın araştırma yapabileceği Türkiye Ay Üssü, modüler birim ile sağlanmaktadır.

2030-2040 ve 2050 hedefleri doğrultusunda modüler mikrohabitat birimi, bir zincirin halkaları gibi sayısı arttırılarak çember kentin kurulması ilerletilmektedir. Bu doğrultuda yan yana getirilen birimlerin bütünleşik çalışarak bir kenti zaman içinde oluşturması ön görülmektedir. Kentin inşası tamamlandığında çember biçiminde tamamlanan diğer krater kentlerine bağlanarak Ay’ın yaşamsal zincirinin büyük bir parçası halini almaktadır.

Sonuç olarak Ay yüzeyinde tasarlanacak yaşam alanının Dünya üzerindeki kentlerden referans alarak daha planlı bir strateji kurgulanmaktadır. Bu stratejiyi de ancak genelden özele gelerek ve kenti oluşturan birimlerin kurgusu ile mümkün olduğu savunulabilir.