Nokta ve Çizgiden Düzleme

Vasili Kandinski'nin, resmin temel öğelerinin dilini çözümlediği ve biçimler kuramını öne sürdüğü ünlü kitabı "Nokta ve Çizgiden Düzleme", Arketon Yayınları'ndan çıktı. Çevirisi Hüseyin Tüzün tarafından tamamlanan kitabın editörlüğünü Aykut Köksal yaptı.

Aykut Köksal, sunuş yazısında şunları söylüyor:

“20. yüzyıl başında keskin bir kırılma noktasına ulaşan resim, dış dünya gerçekliğini yeniden üretmek yerine kendi iç gerçekliğine döner. İç gerçekliğin sunduğu öğeler resmi kuran ana öğelerdir: renk, leke, nokta, çizgi vb. Böylece resim yeni bir anlam dünyasının peşine düşer, modernist soyut resim bu sürecin getirdiği sonuç olacaktır. İşte tam bu noktada Kandinski’nin çifte rol yüklenen bir aktör olarak ortaya çıktığını görüyoruz. Bir yandan kendi üretimiyle modernist resme öncülük yapan bir sanatçıdır, bir yandan da soyut resmin kuramsal arka planını tanımlayan bir düşünce insanı.

Bu bağlamda iki temel metin üretir Kandinski: 1912 tarihli ‘Sanatta Tinsellik Üzerine’ ve 1926 tarihli ‘Nokta ve Çizgiden Düzleme’. İlk kitap renkler kuramı üzerinedir. Bu kitabı savaş yılları izleyecek, Kandinski kuramsal çalışmalarından uzaklaşacaktır. Ancak 1922’de Gropius’un daveti üzerine Bauhaus’da öğretmen olarak çalışmaya başlaması Kandinski’nin yaşamında yeni bir sayfa açar. O yıllarda Bauhaus, modernizmin kuramsal konularının tartışıldığı merkez konumundadır. Kandinski kuramsal çalışmalarını geliştirmek için en uygun ortamı bulmuştur, nitekim bu dönemin en önemli ürünü yayımladığı ikinci kitap, yani ‘Nokta ve Çizgiden Düzleme’ olur. İlk kitabında ele aldığı renkler kuramının ardından bu kez biçimler kuramına eğilir sanatçı.

Bu kitapta Kandinski, nokta, çizgi, düzlem gibi resmin ana öğelerinin çözümlemesinden yola çıkar, bu öğeler arasındaki ilişkiler düzenini ele alan, soyut resmin grammaire’ini tanımlayan kuramını geliştirir. Kuramının en önemli özelliği son derece yenilikçi ve yaratıcı olmasıdır.

İlk yayınının üzerinden yüz yıla yakın bir süre geçmesine karşın, Kandinski’nin biçimler kuramı, modernist sanatı kavramak için önemli ipuçlarını taşımayı sürdürüyor.”