Manisa’nın Beyaz Fili Yıkılmasın

Beyaz fil isminin, heybetli uzun kolonları ve beyaz renkli olması sebebiyle halk tarafından verildiği düşünülen yapı, Manisa kent merkezinin sembol yapılarından.

Uzun yıllar SGK olarak hizmet verdikten sonra 2014’te satışa çıkarılan, 2017’de Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından koruma statüsü değiştirilen binanın yıkılması gündemde. Bir gurup aktivist Manisalı ve akademik odalar birliğinin “Beyaz Fil Yıkılmasın” sloganıyla başlattıkları farkındalık çalışmaları ve eylemler ise, kent hafızasında önemli yeri olan bu geç modern dönem yapısını geleceğe taşıyabilmenin yollarını arıyor.

Beyazfil Yıkılmasın facebook sayfası üzerinden sürece dair yapılan paylaşım şu şekilde:

“BEYAZ FİL YIKILMAMALIDIR. 1960’lı yıllarda binanın bulunduğu yer, Manisa Belediyesi Sebze ve Meyve Hali olarak kullanılmaktaydı. Halin yeri değiştirilir, tiyatro, sinema vb. amaçlarla kullanmak için Manisa Belediyesi buraya bir bina inşa eder. Ancak ortaya çıkan bina o yıllarda pek kullanışlı bulunmadığı için 1 Mart 1965 tarihinde dönemin Belediye Başkanı Bahtiyar Tosunbaş tarafından SSK’ya, belediyenin kuruma olan borçları karşılığında devredilir.

1992 yılında kentsel sit ilan edilen eski çarşı(arasta)havuzlu çarşı,Manisa Belediye binası bulunduğu alan alçak (2 katlı)yapılardan oluşmaktadır. Bina, Cumhuriyet tarihi binalarından olması sebebiyle 2012 tarihinde İzmir II Numaralı Kültür Varlıklarını Bölge Kurulunun 29.03.2012 tarih ve 684 sayılı kararı ile 1. Grup taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiş olup, 1. derece kentsel sit alanı içerisinde bulunmaktadır.

Manisa’da yıllarca Sosyal Güvenlik Kurumu Müdürlüğü olarak kullanılan Beyaz Fil binası, kurumun başka bir yere taşınmasıyla birlikte satıldı.2014 yılında gerçekleştirilmek istenen satışa; sivil toplum örgütleri, akademik odalar birliği ve vatandaşlar, 8000’i aşan sayıda imza atarak ve insan zinciri oluşturarak tepkilerini koymuştur.

Bu tescilli yapıyı, 30 milyon 450 bin TL’ye satın alan Teksan Brode Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş., 05.05.2017 tarihinde tescilin kaldırılması için İzmir II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na müracaat etmiş ve Kurul 09.06.2017 tarih 8309 no’lu kararı ile taşınmaz kültür varlığı niteliği taşıdığından tescilin kaldırılmasının uygun olmadığına oy birliğiyle karar vermiştir. Kararda, “Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür ve Turizm Bakanlığınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlardan olması ve başvuru ekinde iletilen akademisyen raporunda da belirtildiği üzere 20. yüzyıl dönem özelliklerini gösteren bir yapı olması, Manisa ilinin simge yapılarından olması ve dönemin ilk betonarme yapılarından biri olması gibi özellikleri açısından korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliği taşımakta olduğundan statik raporda yapının tehlike arzettiği belirtilmiş olduğundan yapıda ilgililerince güvenlik önlemlerinin alınmasına, yapının restorasyonuna yönelik röleve, restitüsyon ve restorasyon projesi ve eklerinin ivedilikle hazırlanarak kurulumuza iletilmesine, yapının kaybedilmesi durumunda ilgililer hakkında yasal işlem başlatılacağına karar verildi” denilmiştir.

Firma, İzmir 2. Nolu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararına, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’na başvurarak itiraz etmiş; Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu da, İzmir 2 Nolu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararının iptaline ve 1. grup taşınmaz kültür varlığı olarak tescilli olan BEYAZ FİL binasının tescilinin kaldırılmasına 15.11.2017 tarih ve 849 nolu kararı ile karar vermiştir.

Taşınmaz 14.10.2011 tarih ve 139 sayılı karar ile İzmir 2 no’lu koruma kurulunca onaylanan koruma amaçlı imar planı sınırları içindedir.Bu sınırlar içerisindeki taşınmazlardan tescilli olmayan yapılar yeni yapılmak istendiğinde özel imara tabidirler.Tescilinin düşürülüp yıkılacağı olanlanan yapı kentsel sınırlar içerisindedir,bu koruma amaçlı imar planı sınırları içerisinde mevcut yapıların yıkılıp yeniden yapılması gerekirse şu koşullar geçerli:Bina yüksekliği maksimum 6.80 m.yi geçemez.Kat adedi 2 yi aşamaz,asma kat yapılamaz maddesiyle sınırlandırılmıştır.Ayrıca cephe çatı saçak gibi mimari detaylarda yapılaşma koşulları belirtilmiştir. Beyazfil’in yıkılmasıyla yerine koruma kurulunun yapılaşma şartlarını taşıyan 2 katlı batar katsız bina yapma zorunluluğu vardır.Şehrin merkezinde olan bu araziye rant amaçlı imar planı değişikliği yapılmaz ise yeni yapılacak bina bu kurallara uymak zorundadır.

Sonuç olarak tescili kaldırılmış bir yapı olan BEYAZ FİL yıkılma tehlikesi ile karşı karşıyadır.
– BEYAZFİL, Cumhuriyet dönemi yapılarındandır, YIKILMAMALIDIR.
– BEYAZFİL, Şehrin birkaç simge yapısından biridir, YIKILMAMALIDIR.
– BEYAZFİL, dönemin ilk betonarme yapılarındandır, YIKILMAMALIDIR.
– BEYAZFİL, Manisalılar için zamanında sinemasıyla, iç avlulu çarşısıyla, sosyal ve ticari ihtiyaçlarını karşılayan kentsel kimlik oluşturmuş anılarla dolu bir yapıdır, YIKILMAMALIDIR.
– Tarih sadece insanlar, olaylar, savaşlardan ibaret değildir. Aynı zamanda tüm bunlara şahitlik eden şehirler ve yapılarla da ilgilidir. Tarihi yapıları korumak da bir insanlık borcudur. 50 küsur yıldır Manisa tarihinde yeri olan BEYAZFİL YIKILMAMALIDIR

BEYAZ FİL binasının yıkılmaması için de, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun tescili kaldıran kararının iptal edilmesi gerekmektedir.”

BEYAZFİL YIKILMASIN PLATFORMU