Büyük Mabeyn Köşkü kimde kalacak?

Büyük Mabeyn Köşkü, yabancı devlet adamlarını ağırlamak üzere elden geçiriliyor. Ama köşkün Başbakanlığa mı yoksa Cumhurbaşkanlığına mı devredileceği hâlâ belirsiz.

Yıldız Sarayı Büyük Mabeyn Köşkü yabancı devlet adamlarını ağırlamak için süratle yenileniyor. Devlet Konukevi olarak düzenlenen Cumhurbaşkanlığı ya da Başbakanlık tarafından kullanılacak tarihi köşkün yıllar içinde dağılan eşyaları çeşitli kurumlardan toplandı. İstanbul Arkeoloji Müzesi, Topkapı Sarayı, Sait Halim Paşa Yalısı ve Askeri müzeden toplam 117 eşya getirildi. Köşkün kendisine ait 142 eseri de vardı. Koltuk, sandalye, çalışma masası, avize, ayna gibi antik değeri yüksek eşyalar Büyük Mabeyn Köşkü’nün altındaki atölyelerde konservasyon çalışmaları sürüyor. Ancak köşkün Başbakanlık mı Cumhurbaşkanlığına mı devredileceği henüz netlik kazanmış değil.

Yıldız Sarayı’nın en ihtişamlı binası, yan yana duran iki ana giriş olan Valide Sultan Kapısı’na ve Saltanat Kapısı’na yakın olduğundan dışarıdan da görülebilen Büyük Mabeyn Köşkü. Köşk, 1866 yılında Sultan Abdülaziz döneminde dinlenme köşkü olarak mimar Serkis Balyan’a yaptırılmış. II. Abdülhamit resmi toplantılarını, bazı ziyaret ve davetleri Büyük Mabeyn’ de vermiş. Cuma Selamlığındaki törenleri izlemek üzere gelen yabancı diplomatlar için de yanı başındaki Seyir Köşkü tasarlandı. Avusturya -Macaristan Veliahtı Rudolf ve eşi 1884 yılında; Alman İmparatoru 2. Wilhelm ise 1889 yılında, 2. Abdülhamid tarafından bu binada ağırlanmıştır. 2. Meşrutiyet’in ilanına tanık olan Büyük Mabeyn Köşkü’nde, Osmanlı-Rus savaşının kararları da alındı.

1920 yılının sonlarında Osmanlı İmparatorluğu’nun son padişahı Vahdeddin’in ayrılmasının ardından köşk, 3 yıl boş kaldı. Cumhuriyet döneminde Atatürk ‘ün emriyle 1924 yılında Harp Akademileri Komutanlığı’na tahsis edildi. 1978 yılına kadar hizmet veren köşk, daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.

Uzun süre kapalı kalan ve daha sonrada restore edilen Büyük Mabeyn Köşkü bir kaç Türk filmi için kullanıldı. Yabancı devlet adamlarını İstanbul’da 5 yıldızlı oteller hariç ağırlayacak mekân arayan Cumhurbaşkanlığı devreye girerek buranın kendilerine devrini istedi. İçindeki eşyaların pek çoğu yıllar içinde dağıldığından öncelikle bu eşyaların toplanması için başta Askeri Müze ve Orduevleri olmak üzere pek çok yerden eşyalar talep edildi. Topkapı Sarayı Müzesi’nden 71, Askeri Müze’den 16, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan 7, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nden 4 eşya getirildi.

Canan Akhüsük dikkat çektiği konularda biri de 2. Abdülhamid döneminde bazı eşyaların üzerindeki armaların sökülmüş olması. Akhüsük, ”Ay ve yıldız ile Osmanlı arması bulunan eşyaların üzerindeki bu armalar sökülüp yerlerine uyduruk mermerden kaplamalar konumuş. Askeri Müze’den gelen eserler genelde böyle. Bunların da orjinal hale getireceğiz” dedi.

Yeni kapı açılacak
Eşyalar orjinal olmasına rağmen kullanım sırasında gördüğü onarımlarla pek çoğu harabeye dönmüştü. Köşkün alt katında oluşturulan atölyelerde onarıma başlandı. Cumhurbaşkanı’nın eşi Hayrünnisa Gül de bir kaç kere onarımları denetledi. Ancak bu sırada Başbakanlık devreye girdi ve Büyük Mabeyn Köşkü’nün Devlet Konukevi statüsünde kullanılacağı açıklandı. Yabancı devlet adamlarını ağırlamak düşüncesinde olan Başbakanlık için Yıldız Sarayı kapısının yanından ayrı bir kapı açılacak. Orjinalinde de var olan kapı için çalışmalara başlandı.

Bütün eşyalar aslına uygun olarak onarımdan geçiriliyor
Kullanım hakkı Başbakanlığa mı Cumhurbaşkanlığına mı devredileceği henüz belli olmasa da köşkte yabancı misafirlerin ağırlanacağı kesin. Bu nedenle tüm eşyaların retorasyon ve konservasyonları yapılıyor. İşinin ehli uzmanlarca titiz bir çalışma gerçekleştirilen tarihi eşyalarda en ufak bir parça dahi heba edilmiyor. Kullanılabilir tüm parçalar konservasyonu yapılan eşyaların üzerinde orjinal haliyle bırakılıyor. Kumaşları özel dokutulan eşyaların, kamera ve fotoğraf makinalarında nasıl sonuç verdiğine kadar en ince ayrıntılar tasarlanarak hazırlanıyor. Ekibin başında bulunan Konservatör Mimar Canan Akhüsük çalışmalar hakkında bilgiler verdi: ”Her eşyanın perpektifli olarak çizimleri yapıldı. En ufak bir ayrıntı atlanmıyor. Eşyalarda orjinalden kalıp kullanılacak her parçayı değerlendiriyoruz. Konservasyon çalışmaları 6 ay daha sürecek. Bazı eşyalar orjinalinden çok uzak halde atölyeye getirildi. Bazılarını fotoğraflardan bazılarını da orjinallerine bakarak yapıyoruz. Yeni yaptığımız müdahalelerin üzerine de günümüzün tarihini atıyoruz.”