Bekâr Odaları ve Meyhaneler: Osmanlı İstanbulu’nda Marjinalite ve Mekân (1789–1839)

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün İstanbul Araştırmaları Dizisi kapsamındaki yeni kitabı Bekâr Odaları ve Meyhaneler yayınlandı. 18-19 yy Osmanlı İstanbulu’nda marjinalite ve mekân konularını ele alan kitap Yrd.Doç. Işıl Çokuğraş tarafından hazırlandı.

Bekâr Odaları ve Meyhaneler, geç 18. yüzyıldan erken 19. yüzyıl Osmanlı İstanbulu’nda mahalle dışı yaşantıya odaklanarak bu özel iki mekân üzerinden marjinalite, tekinsizlik, denetim gibi kavramların izlerini sürüyor. Bekâr odaları ve meyhaneler, dönemin iktidarı tarafından suçun ve marjinal yaşamın göstergesi olarak görülürken, sürekli olarak denetime ve kapatmalara maruz kaldı. Buna rağmen varlıklarını ve yaygınlıklarını uzun süre koruyan bu iki mekân kent tarihinin sosyo-kültürel yaşamında etken rol oynadı. Kitap, bekâr odaları ile meyhanelerin iktidarla ve toplumla ilişkilerini belgeler ışında değerlendiriyor, kent içindeki dağılımlarını tespit ediyor. Osmanlı kent tarihine dair saray çevresi, toplumun üst sınıf ve belli kesimleri etrafında gelişen kent tarihi anlatılarına alternatif bir bakış sunuyor.

İstanbul’un Avru­pa metropolleri gibi çok katmanlı, kaotik bir sosyal yapıya sahip, değişimlerin ve çatışmaların yaşandığı bir kent olduğunu ifade eden Işıl Çokuğraş, “İstanbul, suçtan ve toplum dışı olandan arınmış, steril bir kent miydi?” sorusuna cevap arıyor. Çokuğraş, araştırma kapsamında incelediği Osmanlı Arşivi’nin son derece detaylı bilgiler içerdiğini, mekanların dağılım ve konum bilgileri ile kapatma baskısının hangi dönemlerde yo­ğunlaştığı gibi merak uyandıran konulara da ışık tuttuğunu belirtiyor.