Toprak Oda

Toprak Oda, Şanlıurfa, Türkiye’de sıkıştırılmış toprak tuğla ile inşa edilmiş tek katlı bir yığma yapı örneğidir. İnşaat mühendisi Fatih Yazar tarafından inşa edildi.

Şanlıurfa’da Sıkıştırılmış Toprak Tuğla ile İnşa edilmiş Bir Yapı: “Toprak Oda”

Toprak Oda, Şanlıurfa, Türkiye’de sıkıştırılmış toprak tuğla ile inşa edilmiş tek katlı bir yığma yapı örneğidir. İnşaat mühendisi Fatih Yazar tarafından tasarlanıp, inşa edilmiştir. Proje yapım süreci 2024 yılında tamamlanmıştır. Yaklaşık 42 m2 kullanım alanına sahip olan yapı, mevcut taş yığma yapıya ek geleneksel bir misafir odası olarak planlanmıştır. ‘Karbon ayak izi’, ‘döngüsellik’ ve ‘geri dönüşüm’ gibi kavramlar üzerine farkındalık yaratmak ve geleneksel ile modern arasında bir bağ kurmak niyetiyle tasarlanmıştır. Sıkıştırılmış toprak tuğla malzeme ve tekniği ile inşa edilmiş Türkiye’deki ilk yapı örneğidir.

Sıkıştırılmış toprak tuğla nedir?

Sıkıştırılmış toprak tuğla, reçetesine uygun hazırlanmış toprağın yüksek basınç altında sıkıştırılması ile üretilen bir yapı malzemesidir. Tamamen geri dönüştürülebilir, karbon ayak izi düşük ve ısıl kütlesi yüksek bir malzemedir. Üretilen tuğlaların basınç dayanımları ve su emme değerleri, ülkemizde ve dünyada konu ile ilgili yönetmeliklerde yığma yapı yapmak için gereken asgari değerleri karşılayacak nitelikte hesaplanmaktadır. Bu niteliklerde üretilen tuğlalar ile her türlü yapı elemanının inşası mümkündür.

Projede, yakın çevredeki diğer inşaatlardan elde edilen kazı topraklarıyla üretilen, yaklaşık 25 m3 tuğla kullanılmıştır. Bu tuğlaların ölçüleri 10 x 20 x 5 cm, 10 x 20 x 10 cm ve 15 x 30 x 7,5 cm arasında değişmektedir. Tuğlaların farklı boyutta kullanımı, yığma yapı sistemine uygun, daha güçlü bir örgü sistemi üretilmesini sağlamaktadır. Ayrıca, farklı boyutların bir arada kullanımı, cephede çeşitli kurallar ve karakterlerde tasarım yapabilmeye olanak sağlayan bir esneklik açığa çıkarmaktadır.

Projenin genel özellikleri

Toprak Oda, betonarme bir radye temel üzerinde, 50 cm kalınlığında taşıyıcı duvarlar, duvarları birbirine bağlayan bir betonarme çerçeve kirişi ve kirişe oturan değişken kesitli bir beşik tonozdan oluşmaktadır. Taban alanı 10 m x 4,2 m’dir. Duvar yüksekliği 3 m ve tonoz bitişi 4,6 m’dir. Beşik tonoz kesiti 32 cm’den başlayarak tepede 10 cm’e kadar incelmektedir. Tonozun kesitinin küçülmesi sayesinde yapı hafiflemekte ve yatay yük taşıma kapasitesi artmaktadır. Tonoz aynı zamanda geleneksel tonozlardan farklı olarak açıkta bırakılmış, yani tonoz kesiti doldurulmamıştır ve yine yapının hafiflemesi amaçlanmıştır.

Lento olarak, dış cephede tuğla ile teşkil edilmiş düz kemerler yapılmıştır. İç cephede ise kuru çam kütükler yerleştirilmiştir. Düz kemerlerin yükünü almak için lento üzerlerine kesit genişliğinde tuğla kemerler teşkil edilmiştir.

Tuğla duvarların örümün de belli aralıklarda yatay hatıllar teşkil edilmiştir. Tuğlaların uygun şekilde yerleşimi ve sürekli plastik çekme elemanları vasıtası ile yatayda duvar boyunca uzanan 2 adet yatay hatıl teşkil edilmiştir. Bu yapının kesme kuvveti kapasitesini arttıran önemli bir yığma yapı uygulamasıdır.

Toprak Oda, toprak tuğlayı, taşa bir alternatif olarak sunan, sıkıştırılmış toprak tuğla malzemesi ve tekniğiyle üretilmiş Türkiye’deki ilk yapı örneğidir. Sürdürülebilir ve yerel olanın; modern tekniklerle işlenmesiyle doğabilecek potansiyellere odaklanmaktadır. Malzemenin ve tekniğin avantajlarını açığa çıkarmayı ve bu teknik ile üretilecek olan projeler için bir bilgi birikimi oluşturabilmeyi hedeflemektedir.