Adana Mimarlar Derneği UMAR Projesi

UMAR-Ulusal Acil Durum Modüler Reha Birimleri Projesi

Geçtiğimiz Mart ayından bugüne ülkemizde de yoğun gündem haline gelen, 2019 yılı sonunda Çin’in Vuhan eyaletinde tespit edilen Covid-19 virüsü büyük bir hızla tüm dünyaya yayılmıştır. Çeşitli ülkelerde virüsün yayılım hızı dolayısıyla yeterli medikal mekanların sağlanamaması sağlık sistemlerini tehdit eder bir hale gelmiş ve tüm dünyada olağanüstü tedbirlerin alındığı koşulların oluşmasına sebep olmuştur.
Salgının kontrol altına alınması ve sağlık sistemlerinin ihtiyacı olan hastane ve yoğun bakım ihtiyaçları, alternatif mekan önerilerini tüm dünyada kurumların ve mimarlık topluluklarının global gündem maddesi haline getirmiştir.

Bu süreçte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de başta sağlık çalışanları, gıda sektörü çalışanları, toplum düzeni ve güvenlikten sorumlu kurum personelleri ve daha birçok kişi ve kuruluş risk alarak topluma hizmet etmeyi seferberlik ruhu içerisinde sürdürmüşlerdir.

Adana Mimarlar Derneği olarak bu süreçte üzerimize düşenleri tartıştığımız bir dizi toplantı neticesinde, olası acil durum mekan ihtiyaçları ile ilgili çözüm önerileri ele alınmıştır. Dünya genelinde salgının büyük bir yoğunlukta görüldüğü ülkelere baktığımızda, sağlık mekânlarına yönelik en büyük problemin genellikle yoğun bakım ünitelerinin yetersizliği olduğu görülmüş ve bu konu ile ilgili benzer örnekler de referans alınarak tasarım konusunda kurumlara destek vermenin doğru bir karar olduğu görülmüş ve UMAR (Ulusal Acil Durum Modüler Reha Birimleri) projesine başlanmıştır.

Söz konusu mekânsal kriz bağlamında geliştirmiş olduğumuz proje, olası ek sağlık mekanı ihtiyacını en hızlı ve ekonomik yöntemlerle çözmek amacıyla sürdürülebilir bir amaçla hazırlanmıştır.

Ülkemizin herhangi bir yerinde hiçbir şekilde ihtiyaç duyulmamasını umduğumuz bu proje kapsamında derneğimizin üyelerinden oluşturulan çalışma grubumuzda bir makine mühendisi ve bir tıp mühendisi arkadaşımız da çalışmamızda birikimleri ve özverileriyle yer almışlardır.

UMAR Projesi

UMAR adını verdiğimiz proje hâlihazırda var olan bir hastaneye destek bir ünite olarak kurgulanmış konteynerlerden oluşan modüler bir yapıya sahiptir. Modüller ihtiyaca göre hızlıca kurulabilmekte ve sağlık ekiplerinin kullanımına sunulabilmektedir. Tek bir modül 8 hasta kapasiteli, negatif basınçlı dört ana konteynerden oluşmaktadır. Ana modüle entegre giriş ve hazırlık mekanlarını içeren yardımcı birimler bulunmaktadır.

Modüller

Birbirine eklemlenerek büyüme kapasitesine sahip bir ana modül içerisinde 4 yoğun bakım odası ve bu odalar için gerekli gözlem odaları bulunmaktadır. 8 yoğun bakım hastası kapasitesine sahip bir modül yoğun bakıma ihtiyaç duyulmadığı, sadece hasta gözlem odası olarak kullanılacağı durumlarda da 10 gözlem hasta kapasitesi ile kullanılabilmektedir. Negatif basınçlı havalandırma sistemlerini içeren modüller, mekanik tesisatlarının uygun tasarımı ile enfeksiyona yönelik izolasyon birimi olarak da kullanılabilir özelliktedir. Birimler yoğun bakım ünitesinin ihtiyacı olan tüm tıbbi cihazlar ile donatılmış ve tasarım kurgusu tıbbi cihazların efektif kullanımları da gözetilerek yapılmıştır.

Malzeme Seçimleri

Yoğun bakım üniteleri için gerekli mekânsal şartları taşıması amacıyla iç mekanda kullanılan malzemeler şartnamelere uygun seçilmiş, antibakteriyel duvar yüzeyleri ve antistatik PVC zemin kaplama malzemeleri ile donatılmış olup, gerekli negatif basınç ortamını sağlayacak havalandırma sistemi modüllerle bütüncül olarak kurgulanmıştır.

Havalandırma ve İklimlendirme Sistemi

Havalandırma sisteminde büyümeye uygun tasarım tercih edilmiştir. Burada tasarım yapılırken minimum sağlık gereksinimlerini karşılayacak en düşük maliyetli sistem kullanılması hedeflenmiştir.

Temel havalandırma elemanları:
Temel olarak ısı geri kazanım cihazı ile havalandırma hedeflenmiştir. Fakat bildiğimiz sıradan ısı geri kazanımları bu işi yapacak kapasitede olmadıkları için HEPA filtre, vav, kanal tipi serpantinlerin basınç kayıplarını karşılamak maksadıyla booster fanlar yerleştirilmiştir. Kanal malzemesi ve cihazlar hijyeni korumak amacıyla AISI 316L paslanmaz çelikten imal edilmesi planlanmaktadır. Hava dağıtımları VAV ile sağlanmaktadır. Bu sayede odanın kullanım amacı değişse bile pozitif negatif basınç kullanım senaryosuna göre anlık ayarlanabilmektedir. Yoğuşma ve ısı kaybını engellemek amacıyla hava kanallarına izolasyon

Filtrasyon:
Tüm mahallerde yüzde yüz taze hava ile havalandırma, ısıtma ve soğutma sağlanmıştır. Isı geri kazanım taze hava girişlerinde G4 toz filtreler yer almaktadır. Isı geri kazanım cihazının hemen çıkışında bulunan HEPA box ile son filtrasyon yapılmaktadır. İstendiği takdirde HEPA filtreden önce F5 torba filtre yerleştirilebilir. Kanal boyunca hijyenin sağlanamaması durumunda üfleme menfezlerinde plenum box kutularının içerisine HEPA filtre yerleştirilecektir.

Hava ve Basınç Dağılımı:
Yoğun bakım odalarında 600 m³/h üfleme ve 700m³/h egzost yapılarak bu odaların negatif basınç izolasyon odası olarak kullanılması sağlanmıştır. Üflemeler tavandan yapılmıştır. Odalardan egzost edilecek emişler yatak başından yerden 50 cm yükseklikten ve 200cm yükseklikten olmak üzere her yatak kenarından ikişer adet menfezle sağlanmaktadır. Bu hava akımının hastaya doğru olmasını sağlamaktadır. Enfekte olan hastadan virüsün diğer hastalara ve sağlık çalışanlarına yayılmasını engellemektedir. Gözlem odalarında 300m³/h üfleme ve emiş yapılarak bu odaların basınçları nötr olarak düşünülmüştür. Bu odalarda sağlık çalışanlarının bilgisayar başında iş yapması amacıyla kullanıldığında vav sayesinde emiş azaltılarak pozitif basınçta tutulacaktır. Ama odaya ihtiyaç olduğunda izolasyon odası amacıyla kullanıldığında üfleme kısılarak negatif basınç izolasyon odasına çevrilebilmektedir. Yoğun bakım odalarının negatif basınçta kalmasından dolayı buraya dışarıdan girecek havayı koridordan sağlanması hedeflenerek koridora sadece bu odaların ihtiyacını karşılayacak kadar üfleme yapılmıştır. Bu üfleme havası buranın havalandırılmasını ve sağlık çalışanı için temiz koridor sağlamaktadır.

Isıtma Soğutma:
Isıtma soğutma sistemi için mini VRF dış üniteleri düşünülmüştür. Isı geri kazanım cihazı çıkışında bulunan kanal tipi dx ısıtma soğutma serpantini ile üfleme sıcaklığını olması gereken değere getirmekteyiz. Ayrıca mahalde bulunan termostatlara göre oda sıcaklığını ayarlayabilmek için oda girişlerinde üfleme kanalları üzerinde elektrikli ısıtıcılar bulunmaktadır.

Hiçbir zaman ihtiyaç duyulmamasını umarak, çeşitli sağlık krizlerine çözüm olması amacıyla kurgulanmış UMAR projesi, gerekliliği sona erdiğinde hızlı ve kolay bir şekilde kaldırılmasına ve yeni bir ihtiyaç durumunda tekrar hızlıca kurularak kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır.

Adana Mimarlar Derneği’nin hazırladığı UMAR Projesi, ticari olmayan, tamamen insani ihtiyaçlar için kullanılmak üzere, ihtiyacı olan kurumlara sunulacak ve açık kaynak olarak da yayınlanacaktır.