Katılımcı, Mimarhane Öğrenci Projeleri Ödüllü Seçkisi 2024

İstanbul Ticaret Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğrencisi İlayda Günaydın'ın 2023-2024 Bahar Dönemi 3. Sınıf Mimari Tasarım 6 proje ders kapsamında Öğr.Gör Nurdan Sezgin Toruk yürütücülüğünde tasarladığı proje.

Proje, İstanbul’un Kartal sahil bölgesindeki Yunus mahallesinde yer almaktadır. Yunus mahallesi adını 2004 yılında yıkılan Yunus Çimento Fabrikası’ndan almaktadır. Kuzeyinde bir sanayi bölgesi, doğusunda yakın zamanda yıkılan bir fabrika alanı, güneyinde bir banliyö tren hattı ve batısında E5 bağlantı yolu ile sınırlanmaktadır. Bu sınırlar, Yunus Çimento Fabrikası etrafında büyüyen ve gelişen mahallenin genişlemesini ve etkisini şekillendirmektedir.

Kartal’ın bir balıkçı köyünden sanayileşmiş bir bölgeye, ardından bir gecekondu yerleşimine ve son olarak da günümüzün kopuk, oksijensiz beton ormanına dönüşümü açıkça görülmektedir. Az katlı, bahçeli, müstakil evlerle karakterize edilen Yunus Mahallesi de İstanbul’un kaotik dönüşümünden etkilenmiştir. Daha geniş ölçekte bakıldığında, İstanbul’un sürekli bir değişim, inşa ve yenilenme halinde olduğu ve kaotik bir düzenin asla yerleşmediği görülmektedir. Kartal’daki Aydos ormanı ve sahil parkları, yeşil alanları ve kamusal alanları bir araya getirerek kaostan bir kaçış, doğayla ve toplumla bağ kurmanın bir yolunu sunuyor. Ancak Yunus Mahallesi’nin tipolojisi, birliktelik için geniş kamusal alanların eksikliğini göstermekte, bunun yerine özel bahçeler ve sokaklarda birliktelik sağlanmaktadır. Son 15 yılda kentsel dönüşüm bölgede kutuplaşmaya ve iletişim kopukluğuna neden olmuştur.

Proje, mahalleye daha fazla kamusal alan kazandırarak soylulaştırma odaklı kentsel dönüşüme alte atif bir yaklaşım sunmayı amaçlamaktadır. Projenin çeşitli sınırlar arasındaki konumu gelişimi kısıtlamıştır. Bölge ayrıca ticari ve kamusal alanların yetersizliği ve yol odak noktalarının eksikliği nedeniyle de engellenmektedir. Yunus Mahallesi 15 yılı aşkın bir süredir Fikirtepe’ye benzer bir dönüşümün eşiğindedir ve giderek özgün sakinlerini ve kimliğini kaybetmektedir.

Proje, farklı tipolojilerde konut alanları, bir atölye/toplantı sokağı ve bir ticari sokaktan oluşan, yerel halkın ihtiyaçlarına uygun bir bütçeyle tasarlanmış bir mahalle tasarımı öneriyor. Bu sokaklar mahalle içindeki dolaşım güzergahları gözlemlenerek tasarlanmıştır. Ticari sokak ve bağlantılı toplantı atölyeleri, yukarı mahalleden Marmaray istasyonuna seyahat eden mahalle sakinleri tarafından kullanılan yoğun bir güzergah boyunca planlanmıştır.

Mevcut bina tipolojileri arasında ayrı girişleri olan tek ve çift katlı müstakil evler, ikiz evler, şerit balkonlu apartmanlar ve kademeli pencereli veya cepheli binalar yer almaktadır. Mahalle sakinleri çevrelerini değiştirmeye devam ettikçe, mahalle ve sakinleri de dönüşüm geçirmektedir. Tasarım, eğimli araziyle uyumlu girinti ve çıkıntılar içeriyor. Tipolojilerden biri, sakinlerin zaman içinde alanlarını genişletmelerine olanak tanıyan genişletilebilir bir sisteme sahiptir. Her tipoloji farklı daire modüllerinin bir kombinasyonudur. Tasarım, kamusal alanlar yaratmanın yanı sıra, mahallenin önemli buluşma noktaları olan mevcut sokakları ve kaldırımları koruyor ve merdivenler ile ortak salonlar ekliyor.

Genişletilebilir tasarım içinde, gelecekteki eklemeler için bir çerçeve görevi gören bir açık alan tanımlanmıştır. Bu eklemeler ıslak alanların önünde konumlandırılmış olup mutfağı genişletebilir, oturma alanı oluşturabilir veya çalışma odası olarak hizmet verebilir. Dairelerdeki genişleyen odalar üst katlarda balkon görevi de görüyor.

Binanın inşaat sırasında yarattığı kaotik etki ve planlı cephe çıkıntıları ve girintileri tasarıma dinamik bir nitelik kazandırıyor. Gelecekteki genişletmeler, sakinlerin ihtiyaçlarına göre farklı malzemelerle yapılabilir. Bina sakinlerinin bu değişiklikleri farklı aralıklarla yapacak olması, kullanıcılar ve bina arasında etkileşim yaratarak organize kaosa katkıda bulunacaktır. Bu yapılandırılmış kaos, yeşil alanlarla birleşerek topluluk içinde iletişimi ve dengeyi teşvik edecek, insan ilişkilerini besleyen bir konut yaşam alanı yaratacaktır.