Katılımcı, Uzundere Cemevi Sosyokültürel Merkez Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

DURUM TESPİT-ANALİZ

Alevilerin tarihine baktığımızda ibadetlerini özgürce yaşayamadıklarını, kendini gizleme refleksiyle kapalı kapılar ardında inançlarını yaşamaya çalıştıklarını görürüz. Siyasi ve kültürel ayrışmaların yaşatıldığı, toplumsal süreçte Aleviliğin yıpratıldığını ve Alevilerin kent yaşamında yeterince organize olamadıklarını, anıtsallık ve gösteriş kaygısı gütmediklerinden geri planda kaldıklarını söyleyebiliriz. Bu süreçte ve nispeten günümüzde gerek kırsalda gerek kent dokusunda hep saklanma, korunma ve gizlilik bilinçaltlarına işlemiş durumdadır. İbadet mekanlarının dedelerin evleri ve derme çatma binaların ötesine gidemediği ve Alevilerin mekânsal ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılayan yapılara sahip olmadıkları ortadadır. Aleviler için cemevi sadece bir ibadet mekanı değil, topluluğun hemen hemen tüm ihtiyaçları için kullanılan bir alandır. Ayrıca geçmişten gelen önemli acıların ve olayların bir şekilde anımsatılması, diri tutulması da bir beklentidir. Sivas, Maraş, Çorum olayları, Kerbela vs. vs…

GÜNÜMÜZ VE ARAYIŞ

Yaşanan bunca sıkıntılı süreçten sonra günümüzde Alevilerin kültürlerine sahip çıkma arayışıyla bir araya gelip iletişim kurma çabası içinde olduklarını söyleyebiliriz. Bu sebeple bir araya gelişlerin, karşılaşmaların artmasına izin veren sosyokültürel işlevlerin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu mekanların sadece Alevilere değil tüm mahalle hatta kent sakinlerine de hitap edecek şekilde planlanması Alevilikteki hoşgörü anlayışıyla da örtüşmektedir. Gerek ibadet mekanı kavramı, gerekse yüzyıllardır süregelen yerleşimleri referanslardır.

PROJE ALANININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Bölge uzun yıllardır gecekondu bölgesidir. Proje alanı Uzundere mahallesinin içinden gelip güneyde ağaçlık alanla sonlanan ulaşım aksının kıyısında konumlanmıştır. Ağaçlık alan varlığı ve alanın geometrisi önemli girdilerdir. Günümüzde alan kendi içinde ciddi bir eğime sahip ve içinde ağaçlık bir alan barındırmaktadır. Uygulama imar planında ise alan önemli büyüklükte bir ağaçlık alan içerisinde kalmakta, bir yanında çocuk oyun alanı bulunmaktadır. 15m’lik bir yoldan servis almaktadır.

Gelecekte kentin tam çeperinde kalacaktır.

Bu çerçevede bağlam, alandaki eğim, iklim, ağaçlık alana karşı alınacak tavır, alanın kentle ilişkisi ve program içindeki ibadet alanı ve diğer birimlerin ilişkisi gibi sorunsallar ortaya çıkmaktadır.

GENEL PROJE YAKLAŞIM

Proje alanı gelecekte tam kent çeperinde kalacaktır. Uzun yıllardır süregelen korunma ve saklanma güdüsü ile programın niteliği göz önünde bulundurularak bir tarafta ağaçlık alan, diğer kısımlarda yol çeperinde yapılaşmaya gidilerek kendi içerisinde yeşil ile çevrelenen, birlikte yaşayan, dış dünyadan kopup kendi dünyasında yaşayan bir proje tasarlamaya çalıştık.

Kapalı, kendi içinde var olmasını öngördüğümüz projemiz dışarıdan algılanan, görülen, ön alanlar ile hazırlayıp kademe kademe mekanı okutan ve yönlendiren bir silsile bütünüdür.

Bu sistematiği oluşturan sistem şu şekilde kurgulanmıştır. Projemizde 15m’lik yoldan bir simgesel bir duvar ile başlayıp OMURGA olarak adlandırdığımız bir aksla tüm birimlere ulaşılmaktadır.

KENTSEL ARAYÜZ olarak adlandırdığımız çok amaçlı, yarı açık alan projemizin kentle sürekli ve yoğun ilişki kuran mahallidir. Bu alan bir tarafta kahvehane ve atölyeler, bir yanda ticari birim, bir yanda ise ANI KORUSU olarak adlandırdığımız mevcut yoğun ağaç dokusu ile birlikte yaşamaktadır.

Gerek kentsel arayüzden gerekse omurga başlangıcından omurgaya dahil olabiliriz. Omurgaya takılan kentsel arayüz, anı korusu ve sosyal birimler ardından ana işlevi barındıran (meydan evi) kitleye ulaşım sağlanır. Omurga meydan evi ile sonlanır. Kullanım yoğunluğu ve süreklilik düşünüldüğünde meydan evine ulaşım ile işleve zihinsel hazırlığın yapılması ve kendi içerisinde yaşayabilmesi sağlanmıştır. Yine omurga üzerinde konumlanan bir amfi ile konferans salonu, eğitim birimleri ve mihman evine ulaşılabilmektedir. Amfinin devamında ise yemekhaneye ulaşım sağlanabilmektedir. Bu düzende tüm birimler hem iç mekanda birbiri ile bağlanabilmekte hem de bağımsız olarak çalışabilmektedir. Böylelikle işletme kolaylığı ve ölçek olarak sürekli yaşayabilecek bir tasarım ortaya konulmuştur.

Meydan evinin yeşil alana bakan cephesi şeffaflaştırılarak görsel ilişkinin kurulması ve bu ilişkinin ibadet alanındaki ezoterik atmosfere katkı sunacağı düşünülmüştür. Oluşturulan kurguda tüm birimler yeşil alan ile iç içe ve görece dış dünyaya sırtını dönmüş şekildedir.

Teknik alanlar ve otopark birimleri diğer kullanımlar ile kesişmemekte ve ayrı bir yoldan en alt kottan servis alabilmektedir.