Eşdeğer Mansiyon, Çanakkale Belediyesi Sosyal Konutlar Mevkii Kentsel Yenileme Ulusal Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

Çanakkale Belediyesi’nce 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile sınırları belirlenmiş Çanakkale Sosyal Konutlar Mevkii Bölgesi Planlama alanının merkezi kesiminde Tarihi kent dokusunun hemen doğusunda yer almaktadır. Güneyinde Sarıçay, batısında Tuğsavul Caddesi, kuzeyinde 116. Jandarma Alayı ve doğusunda 30 Ağustos Caddesi arasında kalan yaklaşık 83.440 m²’yi kapsamaktadır.

Sosyal Konutlar Bölgesi için öngörülen kentsel fonksiyonlar, konut dışında kentin gelecek vizyonuna, ticaret, kültür ve turizm gelişmesine yönelik ana kullanımlardır. Sosyal Konutlar kentsel gelişim bölgesi planlama çalışması ile şu an 50-60 k/ha olan nüfus yoğunluğunun maksimum 80 -85 kişi/hektar yoğunluğa kadar çıkması hedeflenmektedir.

Doğusunda kentin sanayi bölgesi yerleşmiştir. Batı, güney ve kuzeyden mevcut ve planlı yerleşim alanları ile doğudaki mevcut ve planlı çalışma alanlarına ulaşılan ana aksların üzerinde yer almaktadır. Yaşama ve çalışma alanları kentin güneyinden gelerek proje alanının kemen kuzeydoğusunda doğuya doğru kırılarak çalışma alanlarına ulaşan eski karayolu ile birbirine bağlanmaktadır. Ayrıca batıdaki ve kuzeydeki barınma alanlarından gelen akslar da yine bu noktada birleşerek çalışma alanlarına yönelmektedir. Çevre yolunun kent içi trafiğinden bağımsız olduğu görülmektedir. Mevcut imar planının eskimiş olduğu görülmektedir. Yerinde yapılan gözlemlerde Liman bölgesinden başlayan, idari ve ticari merkezin içinden geçerek doğuya doğru karayolun ile birleşen aks planda 20 metre olarak görünmesine karşın, Askeri alanın içinden geçen kesiminin 32 metre olarak yapıldığı belirlenmiştir. Proje alanının batısından geçen yol ise planda kuzeydeki yeni yerleşim alanlarını eski kent dokusuna bağlayan 40 metrelik bir yol olarak tasarlanmıştır. Ancak alt ölçeklerde yolun proje alanının batısından geçek kesiminin proje alanında yeni oluşacak kent dokusuna hizmet vermek ve bu alana giriş çıkışları kontrol altına almak üzere servis amaçlı olarak da kullanılabileceği görülmektedir. Burada yine planda önerilen ticari kullanımların yaratacağı trafik yoğunluğu düşünüldüğünde de bunun kaçınılmaz olduğu anlaşılmaktadır. Proje alanının kent bütünü ile ilişkilerini sağlayan diğer bir yol ise proje alanının güneyinden geçen 20 metre genişliğindeki yoldur. Bu yol Sarıçay rekreasyon alanı ile proje alanını ayırıcı bölgenin suya ve yeşile erişimini kısıtlayıcı bir özellik taşımaktadır. Bugün için bu yol sanayi bölgesine ulaşan tali bir yol niteliğindedir. Ancak sanayi alanları öneri imar planındaki gibi oluşacak olursa bu yolun daha yoğun olarak kullanılması söz konusu olacaktır. O durumda ise Sarıçay ile proje alanı arasında daha katı bir engelleyici olacaktır.

Sosyal Konutlar bölgesi kent içinde kalan yerleşme baskısının giderek arttığı bir bölgedir. Bu bölgede sadece konut değil, Çanakkale’nin ticaret, turizm ve kültür kenti vizyonuna uygun önemli fonksiyonların planlanabileceği, ancak bunun kent bileşenlerinin ortak mutabakatı ve görüşleri alınmakla yapılabileceği, böylece kentin saçaklanmasının önlenebileceği, kentin önemli planlama bölgelerinden biri olan bu alana ilişkin hedef, vizyon ve gelişme stratejileri kent bileşenleri ile birlikte oluşturulacağı bu bölgede uygulanacak modelinin kentin diğer hassas bölgelerinde de uygulanabilir bir gelişim modeli örneği oluşturması, kentin bilimsel olarak yapılmış nüfus projeksiyonları, kent bütünündeki planların taşıma kapasiteleri, yine Çanakkale kentinin mevcut konut stoku da göz önüne alınarak; sürdürülebilir, ekonomik gerçekliklerle örtüşen çağdaş bir kentsel konut alanı oluşturulması, sıkışmış olan Çanakkale Merkezi İş Alanının doğu yönünde geliştirilmesi ve alt merkezlerle desteklenmesi ana prensipleri çerçevesinde Sosyal Konutlar bölgesinde prestij özellikleri de içerisinde barındıran nitelikli bir yeni kentsel alt merkez oluşturulabilme olanakları temel planlama yaklaşımları unsurları olarak ortaya çıkmaktadır.

Çanakkale gibi tarihsel bir öneme sahip olan bu bölgede kentin yaşanılabilirliği ve sürdürülebilirliğinin devam edebilmesi için farklı beklenti ve farklı çıkarlar, yaratıcı modern ve çabuk çözümlerle karşılanmalıdır. Kente ilişkin farklı beklentilerin ve farklı algılamaların eşit koşullarda değerlendirildiği siyasal, toplumsal ve mekânsal çözümlere olanak sağlayan bir örgütlenme, eksikliği hissedilen ve yok olmaya yüz tutmuş mahalle kavramı ile gerçekleştirilebilir.

Geleneksel konut düzeninin kurgusal özelliklerini yaşatabilmek için bildik apartman bloklarının elverdiğince yükseltilen, kent silüetini bozan, çoğunlukla bir dolaşım kargaşası yol şemaları oluşturulan mevcut konut piyasasının egemen anlayışını aşmak gerekmektedir. Tasarım sürecinde tanımlı bir boşluğu çevrelemek üzere biçimlenen bina geleneğinden faydalanılarak, tanımsız boşlukla çevrili tekil blok geleneğine karşı çıkılmıştır. Avlu ve iç sokak gibi yarı kamusal alanlar etrafında kurgulanan modern ve geleneksel çağrışımlı konut ve ticaret kümeleri ile mahalle kavramı proje alanında kurgulanmaya çalışılmıştır. Geleneksel kültürümüzde avlulu yapı tipolojisinin sosyal konut projesinde uygulanması ile bu alanlar hem sosyal kullanımlara hem mevcut yeşil alanların artırılmasına hem de kamusal alanlar ile özel alanların ayrılmasına olanak sağlarlar. Aynı zamanda avlular, mahalle kavramını destekleyen ortak kullanım alanlarının(işlik, toplantı, eğlence ve eğitim alanları) yanında, farklı yaş gruplarının beklentilerine cevap vermektedir. Sosyal alanlar konut işlevi gören yapılara ara yüz oluşturduğu gibi ticari yapılarla da beslenmektedir.

Geleneksel dokunun en önemli özelliğinden biri olan, birbirinden bağımsız olan evlerin sokaktan bakıldığında bir bitişik düzen izlenimi verecek şekilde, bahçe duvarları ile bütünleşmesidir. Yer katında hem sokağa hem de avluya pozitif mekân niteliğini kazandıran bu sürekli duvar, konut formu ile kent formunu birbirine bağlayan bir geçiş düzlemi olarak çalışmaktadır. Kentin silüetini bozmadan bölgedeki gereksinimi karşılamak için, belirli bölgelerde cephede uygulanan hareketler ile çevre binalar ile uyum sağlanmıştır. Küçük, kavranabilen, çeşitli, esnekliğe izin veren konut grupları bir araya gelirken çeşitli yaş gruplarına hitap etmesi amaçlanmıştır.

Önerilen yapılar zaman içinde tüketilmemelidir. Bu yargıdan yola çıkarak ilerde ihtiyaç duyulabilecek fonksiyonların rahatlıkla alanda yer alabilmesi için ticari ve konut alanları için sadece kentsel ölçekte zonlama yapılmış, yapılaşmaya gidildiğinde fonksiyonlar arasında çeşitlilik olmasına engel olunmaya çalışılmıştır. Sosyal alanlar tüm proje alanına yayılmış olup, alanın kısa veya uzun vadeli yaşaması amaçlanmıştır. Proje alanında mahalle kavramı özel alanların rastgele toplamı olmasından çıkarılıp aynı zamanda aynı kamusal alan niteliği kazandırılmaya çalışıldı. Kullanıcılar için yeterli depo ve otopark alanları bodrum katta çözülmüştür.

Proje alanının yakınında bulunan Sarıçay nehri kıyısı, askeri alan gibi potansiyel yeşil alanlar kentin yeşil alan sürekliliğine dahil edilmesi gereklidir. Bu bölgelerin aktif yeşil alan olarak ileride kurgulanması doğrultusunda, yeni öngörülen sosyal konut proje alanı peyzaj vurgusu bu boşlukları besleyecek şekilde tasarlanmıştır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda hali hazırda var olan Oğuz Sokak gibi kuvvetli bir omurga yaratarak proje alanında bir yeşil omurga kurgulanmıştır. Omurganın sadece bir dolaşım alanı olmasının engellenmesi için, ticari ve sosyal alanlar ile bu omurga beslenmiştir. Sıra ağaçlı sokak bağlantıları gerek kent içerisinde gerekse proje alanında yeşil alan sürekliliğini desteklemektedir. Sarıçay kıyısı önerilen geniş park ve rekreasyon alanları ile proje alanını ayıran trafik yolunun kesici özelliğini azaltan ve alanların bütünleşmesini sağlayan alt geçit/rampa tasarlanmıştır.

Batı cephesinde yoğun olarak düşünülen güneş kırıcıları, su ve yağmur suyu depoları, araç kullanımını azaltmak için yaya yollarının bisiklet yolu olarak da kurgulanması, yangın tedbirleri, hali hazırda bulunan ağaçlara dokunulmadan uygulanan tasarım kuralları ve bunlara ek olarak artırılan yeşil alanlar ile çevreye, kente ve insana saygısı olan sürdürülebilir mimari kriterleri taşımasına dikkat edilmiştir.