1. Mansiyon, Sucuzade Mahallesi Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

MAKRO ÖLÇEK

Proje, kentin sahip olduğu sorunları ve potansiyelleri değerlendirerek yeni bir kentsel alan tarifi ve makro ölçekte açık alan sistemi kurmayı önermektedir. Kentin birçok nedenden dolayı ihtiyaç duyduğu açık alan ve yeşil alan ihtiyacı sistematik bir şekilde ele alınarak proje alanına yansıtılmıştır. Seyhan nehri ve nehrin oluşturduğu plato ana omurga kabul edilip yerleşkeler ve açık alanlar buna göre tariflenmiştir. Öte yandan mevcuttaki potansiyeller ve dönüşüm sürecindeki kullanımlar, açık alan sisteminin bir parçası olarak ele alınmaktadır. Kentin kuzeyindeki Seyhan barajı ve arkasındaki Toros dağları formasyonu, güneyinde yer alan Akdeniz formasyonuna bağlı olarak gelişen doğal veriler ise yerleşke omurgası kurgusunda en önemli parametrelerdendir. Seyhan Nehri’ne akan dere yataklar ve çevreleri de açık alan sisteminin diğer elemanları olarak kentin geneline yayılan klimatik zonlar oluşturulması hedeflenmiştir. Öte yandan ulaşım sistemlerinin kent içinde açmış olduğu koridorlar yeşil / açık alan sisteminin parçasıdır. Açık alan sistemi, kentin genelinde bulunan ancak yeterli şekilde değerlendirilemeyen su kullanımlarının cazibesini de artırarak su kenarı, köprü başı, rekreasyon alanları gibi kullanımlarla kentlinin açık alan kullanımını özendirmektedir. Sıkışmış olan kent dokusunda nefes alma alanları, toplanma buluşma mekanları, rekreatif kullanımların kent bütününe dağılması ile deprem kuşağında olan bölgenin açık alan ihtiyacını karşılanması hedeflenmektedir.

Makro ölçekteki ulaşım sistemi toplu taşıma sistemi üzerine kurgulanan senaryolardan oluşmaktadır. Mevcuttan bulunan ve proje alanının batı ve güneyinden geçmekte olan Kocavezir ve Hürriyet istasyonları ile proje alanı ilişkisini de kuran metro hattına ilave hatlar önerilmektedir. Hastane istasyonundan başlayarak Akıncılar istasyonunda sonlanan metro hattı Çukurova Üniversite’sine kadar ulaşması hedeflenerek 2. Etap olarak önerilmiştir. Bir diğer hat ise Hastane istasyonunda başlayarak Turhan Cemal Bulvarı izini takip edip, kentin kuzey doğusunda yer alan Orhangazi mahallesine kadar uzatılarak 3. Etap olarak önerilmiştir. Metro hatlarının çakıştığı istasyonlar ise transfer merkezi olarak düşünülmüş ve diğer toplu taşım araçlarının da durakları olarak öngörülmektedir. Diğer bir taraftan otobüs minibüs gibi diğer toplu taşım durakları artırılarak, kentin tüm bölgelerine ulaşımı sağlanarak toplu taşım kullanımları özendirilmiştir.

KENTSEL TASARIM ve MİMARİ

Proje alanının doğusunda bulunan Sit alanı ve devamında Seyhan Nehri ve çevresi proje alanından bağımsız düşünülmeyerek tüm kurgu ilişkiler üzerinden tariflenmiştir. Sit alanı içerisindeki yapılar korunarak kentsel aks sistemi kurgulanmış olup insan ölçeğinde ilişkiler sağlanmıştır. Bununla birlikte makro ölçekteki genel kurgudaki Seyhan Nehri’nin ana omurga olarak düşünülüp, doğal veriler ve mevcut parametreler süperpozesi ile kentsel doku elde edilmiştir. Seyhan Nehri ve çevresindeki rekreasyon alanları proje alanı ile ilişkilendirilerek tüm bölgeyi kapsayan ilişkiler ağı kurulmuştur. Diğer taraftan proje alanının batısında Kocavezir metro istasyonu ve güneyinde bulunan Hürriyet metro istasyonu ile direk ilişkilendirilerek kent içeresindeki ulaşım ağları ile bağlantısı kurulmaktadır. Mevcut metro hattının yapımı esnasında boşaltılan parseller ve potansiyel boşluklar yeşil / açık alan sistemine dahil olarak proje alanı ve sit alanının batı ve güney deki tampon bölgeleri olmaktadır. Metro hatları ve toplu taşım alternatifleriyle beslenen bölge, araç trafiğini azaltma yönüne gidilerek Saydam ve Obalar caddelerinin trafik yükü hafifletilmiş, kuzey yönünde zemin altına alınıp 5 Ocak meydanını alttan geçip yüzeye çıkışı planlanmıştır. Böylece proje alanının Sit alanı ile ilişkisi maksimize edilmiş meydanlar bütünlüğü sağlanarak, 5 Ocak meydanı ve Nuri Hasaj Pasajı proje alanının uzantısı olarak mekanlar birliği tariflenmiştir. Öte yandan 5 Ocak Meydanındaki Defterdarlık binasının ölçek ve konum olarak sit alanı yapıları ile uyumsuzluğu tartışmalı ve varlığı yeniden düşünülmelidir. Diğer taraftan Nuri Has pasajı ile birlikte Kemeraltı cami ve Mestan Hamamı meydana dahil edilmiştir. Böylece 5 Ocak meydanından başlayarak Hürriyet metro istasyonuna kadar uzanan kesintisiz kentsel boşluk / meydan tarifi yapılmıştır. Meydan, Sit alanı ve proje alanı arasında kalan bağdaştırıcı / bağlayıcı, kullanım çeşitliliği ve ulaşım kolaylığından dolayı tüm kent / kentli için bir cazibe merkezidir. Farklı katlardaki kurgusu, yarı açık / kapalı mekanlarla klimatik zonlar oluşturularak, peyzaj düzenlemeleriyle zenginleştirilmiştir.

Meydan çok katlı sistemiyle +11.70 / +15.30 / +22.50 kotlarına dağılmakta ve farklı kullanımlar sunmaktadır. +11.70 kotu kapalı otopark, sığınak, arşiv gibi destek birimlerine ayrıldığı gibi çok amaçlı gösteri salonunun zemin kotunu oluşturmaktadır. Gösteri salonu +11.70 kotundan servis ve otopark girişlerini sağladığı gibi ana girişleri +15.30 ve +22.50 meydan kotundandır. +15.30 kotu sosyal ve kültürel aktivitelerin ana mekanıdır. Açık alan kullanımlarında sergi, konser, açık hava sinema ve müzeleri gibi uzun vadeli açık alan kullanımları bu kota konumlandırılmıştır. Dolayısıyla gölge / yarı gölge alanlara konumlandırılan kullanımlar gün boyu ve mevsim farklılıklarına göre alternatif çözümler sağlayan mekanlardır. Kapalı kullanımları ise sinema, tiyatro, yeme içme üniteleri, kapalı sergi ve toplantı salonları, destek birimleri gibi kullanımla ayrılmıştır. Kotlar arasındaki dikey bağlantılar avlu sistemiyle entegre çalışarak, proje alanı alt – üst kot arasında rüzgar koridorları, hava sirkülasyonu, güneş / ışık alımı, yaya bağlantısı gibi önerilerle kullanışlı mekanlar tasarlanmıştır. +15.30 kotu aynı zamanda Saydam Caddesi yönüne açılarak kamusal alanı içine çekmektedir. Bu istikamet aynı zamanda Kocavezir metro istasyonunun bağlantısını sağlamaktadır. +22.50 kotu ile ana bağlantıları dikey sirkülasyon birimlerinin yanı sıra ve platform rampa ve merdiven sistemleri ile çözülmüştür. Nuri Has pasajı ve etap 2 yönünde rampalar ile çözülen kotlar, Obalar caddesi yönünde setli tarifle sağlanmaktadır. Bu tarif bir peyzaj elemanı olarak ele alınmış, plantasyon entegresi ile gölge mekanlar sağlanmıştır. Bu setli alan aynı zamanda gösteri, açık hava tiyatro gibi kullanımlara da mekan sağlamaktadır.

Etap1 bölgesi Meydan +22.50 kotunda ise çarşı, yeme içme birimleri, sosyal kullanım birimleri konumlandırılarak açık alan kullanımlarıyla meydan ile ilişkisi kurgulanmaktadır. Çarşılar / pasajlar ayrı birimler olarak tasarlanarak meydan geneline sokaklar, avlular yaratacak şekilde dağılarak tariflenmiştir. Avlular sokaklarla entegre, sokaklar meydan ile, meydan ise sit alanı ile proje alanı arasında mekan / meydan oluşturarak ilişkiler kent içine dağılarak kentin genelini tanımlar. Çarşı ise sirkülasyon birimlerini dışarıdan çalıştırarak, dolaşımı dışarıya taşır. Çarşılar sokakla birlikte çalışmakta, meydana açılmakta ve avlularıyla kullanımı özendirmektedir. Sebze / meyve pazarı, balık pazarı, yerel ürün satışları, alışveriş birimleri, yeme / içme birimleri gibi kullanımlar +22.50 zemin katta konumlandırılarak sokaklarla ilişkisi sağlanmıştır. Öte yandan zanaatkarlar çarşısı ve buna bağlı sokak kullanımları zemin katta konumlandırılmıştır. Kendi içerisinde sistematik bir şekilde farklı kotlarda yükselen çarşı, üst katlarda ofis kullanımlarına ayrılmıştır. Her katta bahçe önerilerek dış alan kullanımlarının cazibe arttırılmış, nefes alma mekanları önerilmiştir. Çarşı üst örtüsü, tüm sistemi altında barındıran, mekanların kullanımında gölge alanlar sunan, kent içindeki algısını güçlendiren, meydan yeşil alan sisteminin parçasıdır. Taşıyıcı sistem üzerinde +45.10 kotuna konumlandırılan örtü kesiti plantasyon ekimine uygun şekilde 50 cm’lik küvetler oluşturur. Yeme içme birimleri çarşı bünyesinde olduğu gibi aynı zamanda meydanın geneline dağılmaktadır. Meydanın çeperlerinde örtü altında toplanan birimler meydan sınırlarını oluşturmaktadır. Bu birimler aynı zamanda destek, danışma birimleri olduğu gibi gösteri merkezi giriş ünitesini de oluşturmaktadır.

+22.50 kotu aynı zamanda etap 2 bölgesinin meydan kotu olarak çalışmakta ve çarşı / ticaret bölgesine ana bağlantısını etaplar arası yolun altından +15.30 kotuna inen platform rampa ile sağlamaktadır. Güney yönünde Hürriyet metro istasyonuna ve meydanına, doğu yönünde sit alanına ve batı yönünde spor alanları ve konaklama ünitelerine bağlanmaktadır. Meydan bu bölgede sert kullanımlarını azaltarak yeşil alan ağırlıklı bir meydan / park tarifi sunmaktadır. Aynı zamanda açık alan spor sahaları, çocuk oyun bahçeleri, oturma ve dinlenme alanları gibi kullanımlara ayrılmıştır. Kapalı alanlar ise spor salonu, destek birimleri, konaklama üniteleri, yeme içme birimleri gibi kullanımlarla ayrılmıştır. Konaklama birimleri sokaklar ve avlular oluşturacak şekilde konum planı hazırlanmış, meydan ile ilişkilendirilmiştir. Kendi içerisinde kot farklılıkları oluşturan yapılar ara katlarında bahçeler sunmaktadır. Farklı kot algısı aynı zamanda gölge, yarı gölge alanlar oluşturmaktadır. Kısa süreli konaklama birimleri, destek birimleri, kapalı spor salonu kreş / bakım evi, yeme içme üniteleri meydan cephesine konumlandırılmış, dış alan kullanımları ile ilişkilendirilmiştir.

PEYZAJ

Peyzaj lekesi ise tüm alanı kapsayan bir bezeme etkisiyle yayılarak dağılmakta, mimari kütlenin tariflediği aks sistemi dikkate alınarak tasarlanan karo sistem sert peyzaj ve plantasyon alanlarının ana karakterini oluşturmaktadır. Sistem mekan kullanımlarını ayırarak farklı büyüklüklerdeki karo bezemeleri bulunduğu alanı ve yapı girişlerini tanımlar. Bu leke tüm proje alanı ve çevresinin alt dokusunu oluşturmakta ve mekansal birlik sağlamaktadır. Zemin hareketleri oturma elemanı, çöp, çeşme gibi elemanlara dönüşerek, karolaj ifadenin üçüncü boyutta vurgularıdır. Farklı hacimdeki kübik formalar uygulama açısında da rasyonel çözümler geliştirerek hızlı ve pratik çözümler sunar. Karolaj ifade aynı zamanda bitkisel lekelerinin referansı olarak çalışmakta ve bu dizilim tasarım karalarında dil birliği sağlamaktadır. Bu ifadeyle oluşan plantasyon karakteri yönlendirici, ayırıcı, mekan tarifine katkıda bulunan elemanlar olarak düşünülmüştür. Bölgedeki ağaçlar Eucalyptus globulus, Jakaranda mimosifolia, Ficus elastic, Quercus ilex, Fagus sylvatica, Aeusculus hippocastanum, Betula alba, Albizia julibrissin gibi altında gölge ve mekan oluşturan, hareket imkanı sağlayan ve mevsimsel farklılıklardaki geçişi yansıtan bitkisel elemanlar öngörülmüştür. Citrus sinensis, Citrus aurantifolia, Olea europaea, Schinus molle, Punica granatum, gibi bölgede yetişen meyve ağaçları ile plantasyon karakteri zenginleştirilmiştir. Genel yer örtücü karakteri üzerinde hareket imkanı sağlayan çayır / çim alanlar olacağı gibi, kot farklarındaki eğimli yüzeyler Pyracantha coccinea, Cotoneaster dammeri, Juniperus horizontalis, Cerastium tomentosum gibi kök yapısı kuvvetli plantasyon karakteri entegrasyonuyla yeşilin farklı tonlarında bahçeler kazandırılması hedeflenmiştir.

Bununla birlikte yapı girişlerinin, Phoenix Canariensis, Washington Filifera, Populus alba, Cupressus macrocarpa, Cupressus sempervirens gibi plantasyon karakterleri ile dikey vurgularla alan içersindeki algısı güçlendirilmiştir. Yapıların dış kullanımlarındaki plantasyon görsel zenginliğinin yanı sıra, mevsim geçişlerini yansıtan ve değişkenliği ile zenginleştiren türler öngörülmştür. Yeşil alanlar, kesitine uygun drenaj ve bitki destek elemanları ile tariflenerek azami verim alınması sağlanmıştır. Otopark alanlarında ise altından hareket imakanını kısıtlamayacak şekilde konumlandırılan, Fraxinus excelsior, Betula utilis, Tilia tomentosa, Acer platonaides, Acacia dealbata ile sağlanacaktır. Aynı zamanda otopark bölgeleri sistematik şekilde plantasyona ayrılarak Cornus alba sibirica, Cornus stolonifera, Laurus nobilis, Photinia fraseri gibi bitkiler ile zenginleştirilerek, otopark bölgesinin yoğun sert yapısı hafifletilmeye çalışılmıştır.

Sert zeminler prekast beton bloklardan oluşmaktadır. Beton plakalardan oluşan zemin kaplaması yapısal aks sisteminin 8×8’lik değerinin katları ve bölenleridir. Sert zeminler tüm kullanıcılara uygun şekilde eğim / kot ilişkisi irdelenerek yapılara ulaşım yolları maksimum %7’lık rampalar ve merdivenler ile tariflenmiştir. Tüm zemin malzemeleri kumlanmış / yakılmış bitişlerle önerilerek kaymaz yüzeyler elde edilmiştir.

Aydınlatma elemanları ulaşım ve dolaşım senaryosu, öneri ve mevcut plantasyon karakteri, yapı yaklaşım, çevre kullanımları, meydan ve avlular dikkate alınarak önerilmiştir. Tüm aydınlatma daylight düşünülerek mimari ve peyzaj kullanımları sakin bir üslup ile ele alınmıştır. Kare kesitli elemanlar aynı kesitin farklı tipleri ile kentsel tefrişte dil birliği sağlanmaktadır. Araç yolları, otoparklar ve garaj girişleri yüksek tip aydınlatma elemanları ile tariflenmektedir. Yaya yolları alçak tip aydınlatma elamanları ve hem zemin aydınlatma elemanları ile yapı giriş aksları ve çevresi vurgulanmıştır. Mevcut ağaçlar noktasal vurgularla ön plana çıkarılarak var olan plantasyon ön plana çıkarılmıştır. Çalı gruplarında spot tipi aydınlatma önerisi ile tüm sistem hiyerarşik bir düzen ile ele alınmıştır.