Yol Ayrımı

Bodrum Yarımadası yararına olmadığı belli, arazi kullanım kararları ile ilgisiz, ormanları ve su havzalarını yok ederek, Bodrum'un geleceği için onarılmaz zararlar doğuracak bir rant projesi niteliğindeki yeni çevre yolu yapımı gündemden çıkarılmalıdır.

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Bodrum Yarımadası’na girişinde Torba kavşağından Turgutreis’e en kısa yol ve zamanda ulaşmak için önerdiği projenin Bodrum trafiği ile Turgutreis bölgesinde yoğunlaşan turizm yerleşme bölgelerine ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla öngörüldüğü anlaşılmaktadır.

Karayollarının önerdiği çevre yolu projesinin, hayata geçmesi için yarımadanın en iyi korunmuş doğal ve kültürel kalıntıları barındıran alana 18 km uzunluğunda bir yol aksı boyunca yapılacak tünel, köprü ve viyadükler ile, bugüne dek benzeri görülmemiş şekilde fiziki bir müdahale yapılacak, bölgenin tarihi ve doğal peyzaj değerleri tamamen yok olmakla kalmayıp bölgenin gelecekte kültür ve doğa turizminde değerlendirilecek potansiyeli de ortadan kalkacaktır.

Bodrum Yarımadası’nda kentsel planlama kararlarından bağımsız olarak geliştirilmesi düşünülen ulaşım projesinin, doğal sit ve arkeolojik alanlar üzerinde yapacağı telafisi mümkün olmayacak tahribatla birlikte, Turgutreis, Ortakent anayol güzergâhı çevresinde araziler ekonomiye değer üretmek amacıyla yapılaşmaya açacaktır. Benzer gelişmeler arkeolojik bölgenin Ege Denizi’ne bakan Güney- Kuzey yamaçlarının kısa sürede yatırım alanlarına dönüşmesi sürpriz olmayacaktır. Yol deyip geçmemek gerekir. Çok boyutlu sosyal mekanlar olan ulaşım projelerini çevre ve kentsel bağlamın dışında mühendislik yöntemleriyle çözmeyi düşünmekle Bodrum Yarımadası’nda nelerin kaybedileceğinin farkında mıyız?

Bodrum Yarımadası’nın ulaşım sorunu Torba- Turgutreis’i bağlayan yeni bir yol projesi ile çözülemez. Sorunun çözümünü yarımadanın tümünü kapsayan 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı kapsamında, ulaşım planlamasını fiziksel planlamanın konusu olarak düşünerek bulmak gerekir

Ege coğrafyasında Bodrum Yarımadası, olağanüstü doğal özellikleri, tarihi ve kültürel varlıkları ile Bodrum’un ve çevresinin kimliğidir. Bu coğrafyanın değerlerinin sürdürülmesi gerekir. Kentin yol güzergâhlarına, cadde ve sokaklarına, yani bölgede yaşayanlara ait mekanlara önerilen projelerin kamuoyu ile paylaşılması gerekir.

Muğla Üniversitesi Pedasa Antik Kenti Kazı Araştırma Başkanlığı raporunda, TC Bakanlar Kurulu Onayı (17.09.1999) ile Arkeolojik Mirasın Korunmasına ilişkin Avrupa Sözleşmesi (16 Ocak 1992)’ne göre arkeolojik mirasın tanımı yapılmıştır. Sözleşmenin amacı Avrupa’nın ortak anı kaynağı olduğu kadar, bilimsel ve tarihi araştırma gereği olarak da arkeolojik mirasın kültür çevresiyle birlikte korunması, sürdürülmesidir. Arkeolojik mirasının ülkelerin saygınlığı açısından önemli olduğu belirtilirken, kamu yararı açısından da gerekli olduğu hususu ülkemizin de kabul ettiği uluslararası sözleşme ve anlaşmalarla kayıt altına alındığı belirtilmektedir.

TMMOB Bodrum ilçe Koordinasyon kurulunun Eylül 2018’de Bodrum da düzenlediği “Yol Ayrımı” panelinde öne çıkan konular şunlardır:

• Bodrum TMMOB, önerilen çevre yolu projesinden, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Bodrum Belediyesi ile Muğla Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’dan görüş istemesi ile haberdar olmuştur. Önerilen Proje Aydın, Muğla, Denizli 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni ile Muğla 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planı’nda yer almamaktadır.
• Projenin Nazım İmar Planı’nın ilke ve stratejileri dışında hazırlanmış olduğu anlaşılmıştır.
• Ulaştırma yatırımları, geri dönülmesi imkânsız yatırımlardır ve o nedenle çok iyi etüt edilmelidir. Kış ayı hareketine göre yol yapılması yetersiz kapasite doğuracağı gibi, yaz ayı hareketine göre yol yapılırsa kapasite fazlalığından dolayı pahalı bir yatırım yapılmış olur. Sonuç olarak, büyük paralar harcanıp, yapılan yolun kapasitesini tam kullanılmaz ve yatırımından zarar edilir.
• Yapılacak yeni yeni yolun çoğunluğu tünel, kalanı da viyadüklerle geçilecek olduğundan masraflı bir yatırım olacağı kesindir. Şöyle ki yapım maliyeti yaklaşık kilometresi 30 milyon dolar olarak hesaplandığında, yaklaşık 540 milyon dolarlık bir yol yatırımın olduğu gözükmektedir. Yapılacak yeni yolun iki ucundan başka da kavşak görünmemektedir.
• KGM’nin temel aldığı günlük, iki yönden geçen araç geçişi 35.000 adettir (YOGT değeri). Bu değer, Bodrum merkez ile Ortakent arasındadır.
• Bodrum merkez ile Torba kavşağı arasında, iki yönden geçen araç geçişi 19.000 adettir (KGM verilerinden). Yolun projelendirmesinde kullanılan, günde 35.000 adet araç geçişi verisi çok yüksektir. Ayrıca, yapılması düşünülen yeni yol, merkezden oldukça uzakta olduğu için bu sıkışan trafiğe bir çözüm değildir.
• Muğla Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde olan Torba kavşağı-Yalıkavak hattının, Orman Bakanlığı mülkiyet yetkisinde olan kısımlarındaki hukuki ve maddi sorunlar çözülüp, mevcut yol güzergâhına düşünülen standart ve teknikte yeni bir proje üretilerek soruna çözüm bulabilirdi.
• Belirlenen güzergâhın oluşumundan sonra çevrede yapılaşma baskısı kaçınılmazdır. Karayolları kamulaştırma maliyetine karşı önerdiği yol güzergâhı arkeolojik ve doğal SİT alanıdır.

Anlaşılan o ki Karayolları, Ege kültür coğrafyasındaki Leleg- Karya- kültürüne ait Pedasa Antik Kenti’nin ya farkında değil ya da önemsememektedir.

Bodrum Yarımadası yararına olmadığı açıkça belli olan, arazi kullanım kararları ile ilgisiz, ormanları ve su havzalarını yok ederek, Bodrum’ un geleceği için onarılmaz zararlar doğuracak bir rant projesi niteliğindeki yeni çevre yolu yapımı gündemden kesinlikle çıkarılmalıdır.

Bodrum Yarımadası’na ait değerlerden yabancılaşan gelişmelerden, yarımadanın doğal ve kentsel peyzajından oluşan kimliğini olumsuz etkileyecek projelerden kaçınılmak gerekir. Kentlerin geleceğini etkileyecek ulaşım güzergâhlarının planlanması süreci şeffaf ve katılımcı yöntemlerle yürütülmelidir. 

Yeni Yol güzergâhı projesi gerçekleştiğinde, telafisi mümkün olmayan çok şey kaybedilecektir. Maddi kaynaklar zamanla yenilenebilir fakat  topluma ait evrensel kültür değerleri para ile ölçülemezler. Toprak gibi arkeolojik ve kültürel değerler-varlıklar yeniden üretilemez.