Antep’in Kalesine Attılar Mimarlığı

Gaziantepli genç ve meslek aşkı taşıyan tüm meslektaşlarım adına bildiriyorum. Bir kent suçu işleniyor ve bundan kimsenin haberi yok. Bu hem de öyle bir kent suçu ki gizliden gizliye mimarlık kültürünü öldüren ve başka kentlere bulaşması muhtemel bir şey!

Geçenlerde Zorlu Center bünyesinde gerçekleştirilen ”Yatırımda Mimari Faktörü” panelinin anlattıkları kadar anlatamadıklarına da değinmek istiyorum. Tabi bunu ulusal anlamda da değerlendirmek isterdim ancak henüz o kadar nüfuzum yok.

Gaziantep artık çok büyüdü. Yurtiçi ve yurtdışı göçlerle beraber bulunduğu konum neredeyse denizi olmayan bir İstanbul haline geldi.Ancak benim anlatmak istediğim şey trafik sıkışıklığının artması, kiraların iki kat yükselmesi, yaşam standartlarının değişmesi, tramvay güzergahlarının yeterli ve mantıklı olmadığıyla da alakalı değil!

Kentin konut fiyatlarının özellikle son dönemde yapılanlarla beraber milyon doları bulması ve mimari açıdan yerelden çok kopuk ikonik tarzlara yönelmesiyle alakalı.

Konut geliştiricilerin hepsini aynı kefeye koymak elbette çok yanlış bir davranış olacaktır. Yap, sat ve para kazan mantığını mimari açıdan değer arzetmeyen ve yerellik kimliğinden epeyce uzaklarda bina eden konut geliştiricileri bu yazının muhatabı.

Gaziantep’te mimarlık, isim yapmış birkaç mimarlık ofisinin kaptanlığında ve sürekli kendi çevresine işler yapan mimarların yörüngesinde ilerliyor diyebilirim. Büyük çapta projelerin pek çoğu Gaziantep’i henüz tanımayan şehir dışı ve hatta yurtdışı mimarlarca yürütülmekte. 23-30 yaş arası genç mimarların uğrak yeri de bu ofisler.

Oysa ki öylesine derin ve fonksiyonel özellikler taşımaktadır ki geleneksel Gaziantep mimarisi, değerini bilen için hem harika bir pazarlama yöntemi, hem de yerelde globalleşen – devleşen mimarilere ev sahipliği yapabilecek niteliklerde.

Antep evleri en genel anlamda muhafazakar ve yalın kimlik taşımaktadır.

Yüksek duvarlar arkasında, dış mekanlardan mümkün olduğunca soyutlanmış yapılardır. Evlerin, ikinci katından sokağa bakan konsol çıkıntılarına köşk denir. Dışı metalle kaplanan bu tür yapılar köşklü ev diye adlandırılır. Genelde iki katlı ve avluya dönük yapılardır. 

Günümüz Antep yapılarına baktığımızda teknik göze sahip olmayan pek çok insanın bile hemen varacağı yargı şudur: ”Bu yapıyı alıp İstanbul’a ya da dünyanın başka bir köşesine götürsek yine uygulanabilir!”

Durum böyle olunca proje üretmek yerine ”proje değiştirmek” mimarlar için daha kolay oluyor kanımca.

Kaksına taksına ve oda sayısına göre kategorize edilmiş mimari projelerin seçiminden başka bir iş de kalmıyor mimara. Hem süre yönünden bir kolaylık sağlıyor (daha önce çizilmiş bir projenin ağzını gözünü değiştirmek) hem de müteahhitin hoşuna gidiyor daha önce satılan bir projeye sahip olmak. E alan memnun satan memnun. Mimari görselleştirmelerinde de birkaç çiçek böcek koyduk mu al sana mimarlık mantığı…

Bu durum nasıl değişir? Değişmeli mi? Kimliğini kaybetmiş yapılar kenti nasıl etkiler? Bunlar, üzerinde düşünülecek ve can sıkıcı olabilecek şeyler gibi duruyor..Velhasılı İzzet Yıldızhan türküsü dinlemek en iyisi galiba; ”antebin kaalesine..”