4. Mansiyon, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Kentsel Tasarım Yarışması

4. Mansiyon, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Kentsel Tasarım Yarışması

Proje Raporu

I. ÜNİVERSİTE

Üniversite sadece meslek edinilen bir yer değil; olgulara/meselelere taze bir bakış açışı üretilen, bireylerin sorgulayıcı ve eleştirel tavrı öğrendikleri, bir duruş edindikleri, bir görgü kazandıkları kurumun adıdır; kendine has bir ananeye sahip olması beklentisi yersiz değildir. Bir üniversitede kurgulanacak olan ve “öğrenci”nin fark etmesi sağlanacak en önemli şey belki de oradan mezun olmanın ne anlama geldiğiyle ilgilidir.

KAMPÜS ASLINDA NEYİ İNŞA EDER?

Kampüs üniversitenin yüzüdür, ustaca tasarlanmış ve iyi inşa edilmiş bir kampüs mimari diliyle üniversitenin heyecan verici yaşantısını da kurar; üniversitenin sadece fiziksel çevresini değil kendine has entelektüel kültürünü de inşa ve ifade eder.
Kampüs yaşamı “öğrenci” olmanın lüksüne dair; özgür düşünceyi gerçekleştirebilmek için hayatın/gündeliğin hoyrat akışından, dertlerinden kurtarılmış bir bölge olmaya dair imayı her zaman içinde barındırır.

Bir düşünce geleneği binalarla inşa edilemez şüphesiz, fakat bu fiziksel bütünlük böyle bir niyetin başlangıç noktası olabilir. Bu bağlamda kampüs bu kuşatıcı düşüncenin hissedildiği güven veren ve referans noktası oluşturan bir kurum olarak üniversiteyi inşa eder.

II. MEVCUT DURUM

Hızla inşa edip bir an önce “devreye alma” arzusu üniversiteye dair dair beklentiler üzerinde büyük bir baskı oluşturmaktadır. Yeni kurulan Anadolu üniversiteleri maalesef çoğu zaman ancak kentten ve kentsel nitelikten uzak, ıssız, soğuk, resmi bir yaşantı vadetmektedir.

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi yarışması bağlamındaki koşullar da benzer riskleri işaret etmektedir. Master plan kararları üzerinde belirleyici olan üst kararlar/talepler ve alandaki halihazır durum dahilinde plansız ve aceleci tutumun izleri rahatlıkla görülebilmektedir.

Planlama alanındaki mevcut yapılar, yerleşkenin tam ortasında kalan arıtma tesisi, programdaki düzensiz etaplama senaryosu, genişleme alanlarına dair yol ve mülkiyet ilişkileri problemi sıkıntılı ve zorlu bir hale getirmektedir.

Halihazırdaki İİBF fakülte binasının sosyal donatılardan yoksun, üniversite karakterinden uzak hali başta öğrenci yaşam merkezi olmak üzere arzulanan üniversite hayatını kuracak ilk etap yapıları için acil ihtiyaç olduğunu açıklıkla göstermektedir.

Ana tasarım problemi, mevcut kurulum sorunlarına doğru çözüm getirmek ile köklü bir üniversite ekolu oluşturma niyetinin bir arada gerçekleştirilmesi olarak kurgulanabilir.

III. ÖNERİ

1. Ana Fikir: İç/dış – Yürüyüş omurgası

Tüm Masterplan, üniversite yaşamının gerçekleşeceği akışı mekânsal olarak kuran ana yürüyüş güzegahı çerçevesinde planlanmıştır. Bu yürüyüş hattı üniversite yapıları ve peyzaj bütünüyle sarmalanmış bir ‘iç’ tir. Kimi zaman yoğunlaşarak daralır ve akışkanlaşır, kimi zaman genişler ve meydanlaşır, kimi zaman diğer kollarla kesişir, kimi zaman da bir ferahlık ve sükunet alanı olan geniş çayırlıklara veya bir gölete açılır. Üniversitedeki bireylerin açık alanda ve birbirleriyle etkileşim içinde olabilmeleri için pek çok donatıyı ve olanağı içinde barındırır.

Yürüyüş omurgası ve onu kurgulayan binalar ulaşım ve servisin sağlanacağı taşıt ve bisiklet yoluyla çevrelenmiştir. Böylelikle dışarıda gerçekleşen taşıt sirkülasyonuyla, içeride gerçekleşen yaya sirkülasyonu birbirinden ayrılmış, çeşitli noktalarda kontrollü ve düzenlenmiş biçimde birbirine teması sağlanmıştır. Bisiklet yolları dışarıda yüksek, içerideyse daha düşük hızlara müsaade edecek döşeme kaplamasıyla yayanın ve tüm sistemin ayrılmaz bir parçasıdır.

2. Meşe

Yarışma alanının ortasında yükselen meşe ağacı bir peyzaj nüvesi olmaktan öte kurulacak olan üniversitenin geleneğini ve söylemini inşa etmeye başlayacağı, tutunulacak önemli bir sembolik öğe olarak da kampüsün odak noktasına yerleşmiştir. Meşe yarışma alnında yaşayan en köklü varlık ve en değerli referans noktasıdır. Kütüphane, merkezi derslik, öğrenci yaşam merkezi ve -onun bir devamı olarak öğrenciler tarafından aktif şekilde kullanılması düşünülen- kültür/kongre merkezi ile birlikte kampüsün akademik kalbini ve yürüyüş omurgasının merkezini oluşturur.

3. Kompakt Kampüs

Genişleme bölgeleriyle kıyaslandığında programdaki kapalı yapıların m2 bazında yarısından fazlası merkez yerleşkededir. (240.000/217.000 m2) Buna karşı, genişleme alanları merkez alanının 3,5 katı kadardır. Bu da merkez ve genişleme alanları arasında 4 katlık dengesiz bir yoğunluk farkı olduğu anlamına gelir. Genişleme bölgelerindeki kampüs yapılaşması, büyük alanların içinde dağılma, kaybolma ve merkezden kopma riskiyle karşı karşıyadır.

Bu durumu engelleyebilmek için genişleme bölgelerindeki yapılar merkez alanla birleşecek şekilde çeperlere çekilmiş; masterplan, sürekliliğin ve yaya ölçeğinin muhafaza edildiği “kompakt kampüs” anlayışı çerçevesinde geliştirilmiştir.

Yürüyüş omurgasının etrafında yoğunlaşan yapısallık her genişleme bölgesinde süreklilik içinde eklemlenerek genişler. Bu yapısallık dışarıya doğru kendini kademeli olarak rekreatif peyzaja, zirai peyzaja ve en dışarda da yeşil çepere bırakır.

Kampüsün geometrik merkezi de sayılabilecek Rektörlük meydanından çizilen 5 dakikalık yürüme çemberi (r=400 m), kampüs yerleşiminin en önemli ve yoğun %80’lik bölümüne erişebilmektedir. Aynı noktadan atılan 7,5 dakikalık (r=600 m) çember ise 3. Genişleme alanı hariç kampüsün tamamına tam erişim sağlamaktadır. Bu da bir öğrencinin kampüsün en önemli %80’lik bölüm içerisinde herhangi iki nokta arasını maksimum 10 dakikada gidebileceği anlamına gelir. Bu süre 3.bölge hariç kampüsün tamamı için 15 dakikadır.

4. Etaplama:

Kampüs mekansallaşmasını her etapta nasıl kuracak sorusu masterplanın en önemli problemlerinden bir olarak ele alındı.

Kampüs birbirine bağlanan, birlikte bir bütün olarak çalışan fakat zamanlarda ayrı ayrı inşa edildiklerinde veya genişleme senaryosu atıl kalsa bile her aşamada kendi kapalı mekânsal bütünselliğini teşkil edebilecek şeklinde planlanmıştır.

Üniversite faaliyet göstermeye devam ederken yeni yapılacak etaplardaki binaların üniversite yaşantısını etkilemeyecek biçimde düzenlenmiş olması öneri masterplanın en önemli önceliklerden biridir. Bu bağlamda sonradan gelecek şantiyenin faaliyette olan bölümlere göre konumu, mesafesi, rüzgar yönü vb. faktörler de etüt edilerek etaplama düzenlenmiştir.

İstenen üniversite gelişim takvimine prensip olarak uymakla birlikte mevcut programda etaplamanın doğru yapılamasına izin vermeyen düzensizlikler öneriler dahilinde giderilmiştir.

5. Peyzaj Stratejisi

Peyzaj alanları ile ilgili kararlar öncelikle mevcut arazi topografyasının, tarım niteliğinin, sulak alanların incelenmesi ve Meşe Ağacı ile arazi batısındaki ağaç plantasyon karakterinin korunması kararlarıyla başlanmıştır. Bandırmanın meteorolojik ve tarımsal üretime elverişliliği ve kampüs arazinin topografik özelliklerinin uygunluğu, çevresindeki mevcut tarımsal alanlar projede önemli bir veri olarak ele alınmıştır.
Yoğun karşılaşma ve etkileşim alanlarından dingin, ferah çayırlıklara kadar tüm kampüs yerleşkesi bir peyzaj skalası dahilinde düzenlenmiştir.

Kompakt kampüs prensibiyle de uyumlu olarak ana omurga ve ona bağlanan kolların oluşturduğu ‘iç’te yapısal peyzaj artarken bu şebekenin arasında oluşan bölgelerde ve çevreye doğru bitkisel peyzaj hakimiyet kazanır ve nitelik değiştirerek kademeli olarak artar.

Fakültelerin çevrelerinde kimi zaman fakülteye özel kullanımda, kimi zaman bütün kampüs kullanıma olanak verecek nicelik ve donatılarda bahçeler, çayırlar alanları aktif ve pasif kullanıma yönelik özel peyzaj alanları önerilmiştir. Bu yeşil alanlardan tıp fakültesi ve hukuk fakültesi çevresinde yer alan ve bu fakülte isimleriyle anılan iki açık alan öne çıkar.

Doğu tarafta yer alan hukuk çayırı olimpik stadyum ve spor alanlarıyla da bütünleşen aktif bir boşluktur. Yoğun yürüyüş omurgası bu alanla karşılaşır, peyzajın bir parçası olur ve silikleşir. Hukuk Fakültesi’nin (Merkezi Derslik II) kenarında aktif olarak kullanılacak amfi bu alana dahildir.

Batıdaki iki ana kol arasında oluşan geniş boşluk ise bir dinginlik ve sükûnet alanıdır. Geniş bir çayırlık olarak düşünülen bu bölüm daha nötr bir peyzaj kurgusuna sahiptir.

Birbirinden farklı niteliğe sahip olsa da bu iki bölüm yoğun “iç” ile yakın ilişkiye sahip olan ferahlık alanlarıdır. Bunlardan farklı nitelik gösteren ve nispeten daha özelleşmiş kullanım alanları da planlamada mevcuttur. Tıp koridoru sonunda aynısefa, biberiye, adaçayı, kekik, lavanta, civanperçemi gibi aromatik ve tıbbi bitkilerden oluşturulan bir bahçe planlanmıştır. Çocuk ve Yaşlı Üniversitesi’nde yaş gruplarına uygun oyun alanları ve yaşlı çocuk iletişiminin artırılması için dinlenme alanları iç içe kurgulanmıştır.

1. Genişleme bölgesinde yer alan hobi bahçeleri öğrenci ve akademisyenin yetiştirmek istediği ağaç, çalı, otsu, sarmaşık, yer örtücü ve kök bitkilerinin bir arada yetiştirildiği bir alandır. Böylece sulama, gübreleme, çapalama, sürme, ekim, dikim gibi işlerinde bizzat çalışarak kampüs içerisinde kişisel üretim alanları edinilebilmektedir. Bu bölgede yer alan müze de böylelikle öğrenci ve akademisyenin bu kampüs yaşantısına aidiyetinin arttırıldığı bir alan olarak, öğrenci ve akademisyenin kullanımıyla canlanmakta ve kendine has karakterini kazanmaktadır.

Yukarıdaki peyzaj düzenlemeler büyük ölçüde çevre taşıt yolunun içinde kalır. Hobi bahçeleri ve botanik bahçesi gibi özel kullanım alanları çevre yolun dışına da taşarak bu yolun çeperindeki zirai peyzajın da başlangıcını olur.

Zirai peyzaj alanları ilgili fakültelere sahip bir üniversite için bir deney alanı ve gelir de elde edilebilecek bir olanaktır. Peyzaj düzenlemesi zirai alanlar ve planlama alanının çeperinde koruluk oluşturan ve onun sınırını tutarak adeta onu koruyan ağaç plantasyonuyla tamamlanır.

Sulak Alanlar


Gölet ve seyir terasları

Arazi Kuzey batısında bulunan dere yatağı genişletilerek, mevcut ağaç plantasyonu kenarında bir gölet önerilmiştir. Bu yapay göletin oluşturulması sel taşkınının önlenmesi, Meşe meydanı arkasında pastoral, dingin bir sulak alan habitatı oluşturulması açısından önemlidir. Gölet çevresinde biyolojik çeşitliliğin artması, kuşların dinleneceği bir durak olarak ekolojik sisteme katkıda bulunması öngörülmüştür.

Sazlık Alan
Topografik olarak merkez alanın batı kısmının suyunu doğal olarak toplayan halihazırda sazlık alan olarak şekillenen bölüm su hasatının da yapıldığı bir doğal havuza a çevrilmiştir.
Bu bölgede yatağı kanallar oluşturarak yağış sularının bitkinin kök bölgesinde ve toprakta depolanması ile su hasadının yapılması planlanmaktadır. Bu suyun kampüs içinde bitki sulama suyu olarak kullanılması önerilmektedir.

Bitkilendirme

Enerji Dönüşümü
Teknokent alanı kampüs için enerji dönüşümünün ve araştırmalarının yapılacağı bir alan olarak planlamıştır. Seralar, organik atığın toplandığı kompost alanları, tarım alanları ve araştırma alanları için büyük geniş alanlar ayrılmıştır. Yenilenebilir enerji kaynağı olarak kullanılacak rüzgâr tribünleri bu bölgede yer almaktadır. Arazinin kendi içinde üretilen ve en büyük potansiyele sahip enerji kaynağı ise biyolojik atıklarıdır. Atık suların, hayvansal gübrelerin ve mutfak atıklarının, tarımsal üretimden kaynaklı diğer atıkların tamamının en verimli şekilde enerjiye dönüştürülebildiği biyogaz sistemi ve çökelmiş katı atıkların dekompozisyonu ile oluşan yüksek kalitede organik gübre arazide yapılacak bitkisel üretimlerde kullanılması önerilmektedir.

6. Kentsel bağlam

Kampüs, imar planında yer alan kavşak noktaları da dikkate alınarak doğu, batı ve ana giriş olmak üzere 3 noktada çevreye bağlanır. Kuzeybatı-güneydoğu istikametinde uzanan ve planlama alanını boylamasına ortalayan otoyol bağlantısı ana giriş olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlantı ayrıca Bandırma için önemli bir merkez olacağı öngörülen ‘Tasarım Parkı’ alanına açılan ana akstır.
Halihazırda hastane tarafından kullanılan giriş, ikincil bir olanak olarak muhafaza edilmiştir.

Batıda yer alan otoyol kavşak düzenlemesi ve doğuda Manyas tarafına inen yoldan alınan bağlantı diğer iki girişi oluşturur. Güneydeki yerleşimlere inen ve 3. Genişleme bölgesi ile merkez alan arasından geçen bu yol kampüs dışı bir bağlantı yoludur. 3. genişleme etabında kısmi olarak üst kota kaldırılmış, bu suretle ana yürüyüş omurgası, taşıt bağlantısı ve kampüsün işlevsel sürekliliği ve bütünlüğü sağlanmıştır.

Orta vadede planlama alanından kaldırılması öngörülmeyen arıtma tesisine ulaşım yine doğu girişi tarafından kontrollü olarak sağlanacaktır.

Etiketler

Bir yanıt yazın